|
 |
 |
 |
Projenin özellikleri
Bölgenin Sosyo-Ekonomik Özellikleri.
Yüzölçümü ve Nüfusu
Yüzölçümü: Adıyaman, Batman, Diyarbakır, Gaziantep, Kilis, Mardin, Siirt, Şanlıurfa ve Şırnak illerini içine alan GAP Bölgesi toplam ülke yüzölçümünün % 9.7'sine tekabül eden 75.358 km2'lik bir alana sahiptir.
Nüfus: 2000 Yılı Genel Nüfus Sayımı geçici sonuçlarına göre; 67 844 903 kişi olan ülke toplam nüfusunun % 9.7'sine tekabül eden GAP Bölgesi nüfusu 6 604 205 kişi olup, bu nüfusun % 63'ü kentlerde % 37'si kırsal alanlarda yaşamaktadır.
1990-2000 döneminde yıllık nüfus artış hızı Bölge'de % 2.5, ülke genelinde ise % 1.8 olarak gerçekleşmiştir.
Ülke ve Bölge düzeyinde kentsel ve kırsal alanlardaki nüfus artış hızlarına bakıldığında, 1990-2000 döneminde Bölge'de kentsel nüfus artış hızının yıllık % 3.7 olduğu görülmektedir. Bu değer, ülke genelinde kentsel nüfus artış hızı olan % 2.7'nin oldukça üzerindedir. Kırsal alandaki nüfus artış hızında ise Bölge için % 0.7 iken, ülke için % 0.4'tür.
1990 yılı itibariyle Bölge toplam nüfusu içinde % 56'lık paya sahip olan kent nüfusu 2000 yılında % 63'e çıkarken, kırsal alan nüfusu % 44'ten % 37'ye düşmektedir.
GAP Bölgesi'nde kentsel nüfustaki bu yüksek artış hızı sadece mevcut ve yetersiz düzeydeki kentsel altyapı hizmetlerinin daha da yetersiz hale gelmesini değil, aynı zamanda gerekli önlemler alınmadığı takdirde giderek artan oranlarda istihdam sorununu da beraberinde getirecektir.
GAP'ta temel büyüklükler
Proje tamamlandığında, yılda toplam 52.94 milyar metreküpten fazla su akıtan Fırat ve Dicle nehirleri üzerindeki tesislerle, Türkiye toplam su potansiyelinin % 28.5'i kontrol altına alınacak, Çukurova'nın 4.5 katı olan 1.7 milyon hektarın üzerinde arazinin sulanması ve yaklaşık 7500 megavatlık kurulu güç kapasitesiyle yılda 27 milyar kilovat saatlik hidroelektrik enerjisi üretilmesi sağlanacaktır. Planlanan toplam sulama alanı, Türkiye'de ekonomik olarak sulanabilir toplam alanın % 20'sine ve toplam yıllık elektrik üretimi, Türkiye'de ekonomik olarak gerçekleştirilebilir elektrik enerjisi potansiyelinin % 22'sine eşdeğerdir.
Ülkemiz enterkonnekte sistemine giren enerjinin önemli bir bölümünü üretmekte olan Karakaya ve Atatürk Barajları ile birlikte 1999 ve 2000 yıllarında işletmeye alınan Kralkızı, Karkamış, Dicle-Batman ve Birecik barajlarında gerçekleştirilen toplam hidroelektrik üretimi, tesislerin açılışından 2003 sonuna kadar (kümülatif olarak) 211.9 milyar kilovatsaat olmuştur. Bu miktar üretim değeri olarak yaklaşık 12.7 milyar dolara eşittir. 2003 yılı içinde GAP barajlarının ürettiği hidrolik enerji (yaklaşık 15.3 milyar kilovatsaat), Türkiye'nin toplam hidrolik enerji üretiminin de yaklaşık % 43'lük kısmını oluşturmaktadır. Aynı dönemde Türkiye'nin 115 milyar kilovatsaatlik toplam enerji üretiminde (termik, hidrolik ve rüzgar) GAP'ın payı ise % 11 olmuştur.
Türkiye'nin bölgesel kalkınmaya yönelik en büyük yatırımı olan GAP'ın sulama projelerinin tamamlanmasıyla 1.7 milyon hektar alanın sulamaya açılması hedeflenmektedir. 2003 sonu itibariyle DSİ tarafından sulamaya açılan alan 215 080 hektar olmuştur. Fiziki gerçekleşme açısından, sulama projelerinin % 12'si işletmede, % 10'u inşaat halinde, % 24'ü ihale ve % 54'ü planlama aşamasındadır. Sulama projelerinin tamamlandığında ise, Türkiye'de şimdiye kadar devlet eliyle gerçekleştirilen sulama alanına eşit bir alan daha sulu tarıma açılmış olacaktır. Böylece GAP'ın meydana getireceği yüksek tarım ve sanayi potansiyeli, Bölge'de ekonomik hasılayı artıracak, Bölge halkının yaklaşık 3.5 milyonuna iş imkanı yaratacaktır. Ayrıca sulanan alanlarda üretim artışı sağlanacaktır.
GAP Master Planı'nın baz alındığı 1985 yılı itibariyle, kişi başına Gayrisafi Bölgesel Hasıla (GSBH), Türkiye kişi başına Gayrisafi Yurtiçi Hasılası'nın (GSYİH) % 47'si kadardır.
Ülke nüfusunun yaklaşık % 10'unu oluşturan GAP Bölgesi'nin ülke Gayri Safi Yurt İçi Hasılası'na (GSYİH) katkısı % 5 düzeyindedir.
1990 yılında 1987 yılı fiyatlarıyla 4 514 milyar TL olan GAP bölgesel hasılası 2001 yılında 6 077 milyar TL'ye ulaşmıştır. Aynı dönemde ülke gayri safi yurtiçi hasılası, 83 578 milyar TL'den 109 885 milyar TL'ye yükselmiştir. 2001 yılında kişi başına gelir, GAP Bölgesi'nde 1 186 dolar iken ülke genelinde 2 146 dolar olmuştur.
|
|
|
|
|
