Trafik ekonomisi

Ne zaman "iyi çalışan kamu kurumu da var" diye söze başlasak, Karayolları, akla gelen ilk örnektir.
İyi çalıştığından mıdır yoksa diğer kurumların beceriksizliğinden midir bilinmez, 55 yıldır karayollarına verilen aşırı önem, bizi bugünkü trafik ekonomisine getirdi.
Makine Mühendisleri Odası'nın "UlaşımTrafik Raporu", karayollarındaki gelişmenin diğer yollarda sağlanamamasının faturasını ortaya koyuyor.
Türkiye'de yük taşımacılığının % 91'i, yolcu taşımacılığının % 95'i karayoluyla yapılıyor.
Karayolunda ağır taşıt oranı ise % 40-50 civarında. Bu durum; "karayollarımızın Avrupa'dan farklı olarak bireysel ulaşımda değil, yük taşımacılığında kullanıldığını, diğer taşımacılık yöntemlerine çok şans tanınmadığını" gösteriyor.
Ayrıca "güvenlik, maliyet gibi unsurların göz ardı edilerek neredeyse her şeyin karayolu ile taşındığını" anlıyoruz.
Buradaki sakatlık, alternatif ulaşım türlerinin "geri bırakılması"nda yatıyor. Mesela İstanbul coğrafyasındaki dünya kentlerinde, karayolu yanı sıra raylı sistemler ve deniz yolu alternatifleri de eşit oranda gelişiyor.
Deniz ulaşımı toplam kent ölçeğinin % 9'u civarında olması gerekirken, İstanbul'da bu oran, % 1 civarında.
Raylar da zamanında döşenmediğinden bu sistemleri kurmanın istimlak, zaman ve inşaat külfeti maliyetleri astronomik boyutlara varıyor.
Peki bu tablonun ekonomi ile ne ilgisi var? Pek farkında değiliz ama büyük kentler, "trafik yüzünden fakirleşme" sürecini yaşıyor. Zira ulaşamıyoruz.
Mesela Türkiye ekonomisinin kalbi İstanbul, kalp krizi geçiriyor.
İşyerine gidemeyen insanlar.
Yerine ulaşamayan siparişler.
Aksayan toplantılar.
Emek saat kaybı, ürün kaybı, sinir kaybı.
Ekonomide dikkatlerimiz dış açığa, dövize, kura, faize ve enflasyona çevrili iken ulaşımda yaşanan bu "insan eseri felaketin" yani "ulaşım sorununun vahşetini" gözden kaçırıyoruz gibi geliyor bana.
Büyüme hızını tahmin etmek için acaba İstanbul'un trafik sorununu da dikkate alma zamanı gelmedi mi?
Belki abartıyorum fakat İstanbul ekonomisini felç eden trafiğin faturası, eğer bu sorun, devlet düzeyine taşınmaz ise "kaldırılamayacak" boyuta tırmanabilir.
İstanbul trafiğinden yalnızca İstanbul değil, Türkiye ekonomisi de etkileniyor artık.