Yükselen petrol fiyatları yeni bir fenomen yarattı: Staycation

STAYCATION NE DEMEK?
Şubat ayında Amerika'nın en büyük reklam ajansı JWT tarafından yayımlanan "2008'de dikkat edilmesi gereken 80 şey" listesi hakkındaki haberde, 67. sırada yer alan 'Staycation' şöyle tanımlanıyordu: "Corner Gas isimli Amerikan televizyon dizisinde yaratılmış bir kavram olan 'staycation', evde tatil yapmak anlamına gelir. Bir başka deyişle, insanın çalıştığı şirketten yıllık izin alıp, bu izni evde geçirmesidir." Aradan geçen dört ayda JWT'nin tahmini öylesine tuttu ki, ABD'deki turizm endüstrisi tatillerini evde geçirmeyi isteyen insanlar yüzünden oldukça zor duruma düştü. Newsweek dergisi, 15 Mayıs tarihli sayısında "Yükselen benzin fiyatları ailece seyahate çıkma geleneğine son mu veriyor?" diye sordu, 2008 yazının yaşanan ekonomik karamsarlıkla hatırlanacağını, insanların tatillerini gittikçe daha yaygınlaşacak bir biçimde evde yapacaklarını yazdı.

NEDEN EVDE KALIYORLAR?
İnsanların evde kalmalarının sebebi, elbette bunun 'havalı bir trend' olması değil. Çok daha güncel ve ekonomik bir sorunla karşı karşıyayız: Artan petrol fiyatları ve piyasalarda yaşanan resesyonun yol açtığı ekonomik sıkıntılar, her yere arabalarıyla gitmeyi seven Amerikalıları zor durumda bıraktı. TripAdvisor isimli web sitesine göre, bu yıl tatile çıkmaya hazırlananların yüzde 50'si planlarını değiştirip evde kalmaya karar verdi.

EĞLENMEK İÇİN...
Peki tatilde evde kalmayı seçenler nasıl eğleniyor? Kimi Amerikalılar evlerinin bahçesinde kamp kuruyor, parklarda, ormanlarda özel piknikler yapıyor, şehir içindeki havuzlardan faydalanıp yıl boyu gitmek istedikleri lüks lokantalarda akşam yermeğine çıkıyor. Zevkli bir ev tatili için mutlaka bir başlangıç ve bitiş tarihi belirlemek şart. "Tatilim bu cumartesi başlayıp, gelecek pazar bitecek," diyerek tatil havasına girmek, günleri televizyon başında aylaklık yaparak geçirmemek için bir önkoşul. İkinci olarak, her güne özel aktiviteler planlamak gerek: Tiyatroya gitmek, plajda bir gün geçirmek, müze ve alışveriş için zaman ayırmak... Bu şekilde planlar yapmadan 'staycation'dan çok, 'pineklemiş' olacaksınız. Ayrıca evdeki tatil boyunca insanlara temizlik yapmamaları, sürekli olarak fotoğraf çekmeleri tavsiye ediliyor. Bunun için de iyice havaya girmek, biraz da şizofrenik bir biçimde insanın kendi evini sonradan başkası temizleyecekmiş gibi davranması gerekiyor.

TÜRKİYE'DEKİ MERAKLILARI
Evden çıkmadan tatil yapma trendinin Türkiye'de henüz adı konulmuş değil. Ama trendsetter'lar tarafından kavramsallaştırılmadan önce staycation'ı keşfeden gazeteci Kanat Atkaya gibi isimler de mevcut. 2002 yılında yazdığı bir yazıda Atkaya, o sene 10 günlük tatilini evde geçirdiğini anlatırken, bunun çevresindekilere çok anormal göründüğünü söylüyor. Sürekli olarak gezen bir gazetecinin evde kalma ihtiyacını arkadaşlarının anlaması kolay değilmiş.

DİZİLER VE KİTAPLARLA TATİL
Patrondan tatil izni aldıktan sonra "Nereye gitsem?" telaşına düşmekten sıkılanlar için de aslında iyi bir yol bu. Uçak biletleri, rezervasyonlar ve vizelerle uğraşmak yerine "Evim evim güzel evim!" demekte anlaşılır bir yan var. Hele de aşırı titiz ve mükemmelliyetçi karakterde insanlar için bütün belirsizlikleriyle 'tatile çıkma' kavramı korkutucu. Peki evde tatile çıkmanın avantajları ne? Atkaya bu durumu şöyle anlatıyor: "Tatile çıktığınızı bilen insanlar, 'Bu adam nasıl olsa Ege'de bir yerlerdedir' diye aramıyor... Aranmayınca da bulunmuyorsunuz, bulunmayınca da manasız plan ve programlara katılmak zorunda kalmıyorsunuz... Evde olduktan sonra yapacak şey bulmakta hiç zorlanmıyorum. Program belli: Her sabah kalkıp, gazete satmayan komşu bakkala nefretle bakıp, gazete bayiine gidiyorum. Evde gazeteleri okuyup, canımı iyice sıktıktan sonra, kendi kendime DJ'lik yapıyorum bütün gün... Sonra birikmiş kitaplara dalıyorsun; Tex, Dylan Dog, Martin Mystere, Karaoğlan, Mister No, Sin City albümlerini zamana macun gibi yaya yaya okuyabiliyorsun. Saat 19.00- 22.00 arasını CNBC-e'ye ayırıp Simpsons, Married With Children, Seinfeld ve Buffy The Vampire Slayer'ı gerine gerine, kahkahalar atarak seyredebiliyorsun."

EVDE BIRAKILANLAR
Zaten bu tür bir tatil anlayışını benimseyecek üç tür insan olduğunu söyleyebiliriz. Atkaya gibi bütün yıl gezen, yerinde durmayan, bu yüzden de eve kapanan kişiler; parası veya imkânı olmadığı, sağlığı el vermediği için zorunluluktan evde kalanlar ve dışarıda rahat edemeyen, evine takıntıyla bağlı olanlar... Üç insan tipi için de evde tatil pek çok keşif imkânı sunuyor. Yalnız evde izlenecek filmler ve okunacak kitaplar değil, şehirde yıl boyunca açılan ve iş güç telaşı esnasında keşfedilmemiş mekânlar evde tatil yapanların hizmetinde. Üstelik sokaklar boş olduğu için, hele de hafta içi günlerde şehirde dolaşmak çok daha keyifli olabilir.

HEMŞEHRİYE İNDİRİM VAR
ABD'de görülen bir başka turizm trendi de, otellerin yerel müşterilerine, yani hemşehrilerine yaz boyunca indirim yapması. Orta Amerika'da ve New York, Los Angeles gibi büyük şehirlerde de görülen bu trend sayesinde uzaklara gitmek istemeyen ama tatil yapmak isteyenlere, oteller, kendi şehirlerinde keyif imkânı sunuyor. Bu tür kampanyalar Türkiye'de henüz uygulanmıyor. Zaten tatil köyü ve otel rezervasyonlarında son haftalarda yaşanan artış da, Türkiye'de turizmin yükselen petrol fiyatlarının yarattığı staycation fenomeninden çok etkilenmediğini gösteriyor. Ama piyasalardaki dalgalanmaların bütün dünyayı kısa sürede etkisi altına aldığı globalizm çağında; küresel ısınma tehdidinin uçak yolculuklarını çevrecilik karşıtı kıldığı ve petrol sıkıntısının Irak'ı işgal eden ABD yöneticilerini dahi kara kara düşündürdüğü bugünlerde, turizmin başaşağı olup evde oturacağımız staycation'lı günlere hazır olmak gerek.