Kadının var olmadığı ülke

Aile boyu sinemacı Makhmalbaf'ların en yeni üyesi, sekiz yaşında ilk kısa filmini yapan, 15 yaşında Venedik şenliğine katılan ve 20'sine henüz basmış olan Hana Makhmalbaf da; babası, annesi ve ablasının yolundan giderek bu ilk uzun filmiyle festivallerde boy gösterdi. Film, Afganistan'daki Taliban rejiminin birkaç yıl önce görülmemiş bir vahşet ve uygarlık düşmanlığı içinde yıktırdığı ünlü dev Buda heykellerinin bulunduğu Bamiyan adlı yörede geçiyor. Hatta heykellerden birinden kalan koca boşluğun hemen dibinde... Altı yaşlarındaki küçük Baktay, komşu çocuğu Ali'nin okula gitmesinden etkilenerek, annesi evde yokken defter-kalem almaya ve okula başlamaya kalkışıyor. Ama çevrede öylesine bir cehalet, bağnazlık ve şiddet dünyası vardır ki, küçük kız bu en masum dileğine ulaşmakta zorlanıyor. Film, 20. yüzyılın insanlık adına en büyük utançlarından biri olan Taliban kafasına karşı komşu bir ülkeden gelen bir manifesto niteliği taşıyor. Kadın yönetmenin talihi, öncelikle çok yetenekli bir minik oyuncu bulması. Diğer amatör oyuncular, çevredeki doğa ve insan görünümleri de filmin amacına yardım ediyor. Ne var ki, en azından ailesi genç Hana'yı sanatta abartmanın zararları ve melodramın kalın çizgileriyle gerçeğe ulaşmanın imkânsızlığı konularında uyarmalıydı. Koca çarşıda küçük kızın yumurtalarını alan bir Allah kulunun çıkmaması, Taliban babalarından daha vahşi gözüken oğulları (oysa çocuklar temelde masumdur!), okulda sınıf sıralarındaki küçük kızların bile inanılmaz kötülüğü, nasıl bir abartılar zinciri öyle? Oysa bilinir ki, en koyu kötülüğün ardında bile umut vardır ve insan olan her yerde, bir iyilik ışığı her an süzülüp ortalığı aydınlatabilir. Utanç'ın her şeye karşın, arkaik ve alabildiğine bağnaz bir toplumda, kadının çocuk yaştan itibaren umutsuz derecede kötü olan durumu konusundaki mesajı, eğer bu abartmalardan arınıp karşımıza gelseydi çok daha inandırıcı olabilirdi. Bu haliyle, yazık...

UTANÇ * *
(Buda As Sharm Foru Rikht) Yönetmen: Hana Makhmalbaf Senaryo: Marzieh Makhmalbaf Görüntü: Ostad Ali Oyuncular: Nikbaht Noruz, Abbas Alijome, Abdolali Hüseyin Ali/ İran filmi.