Konvansiyon

Anayasa tartışmalarında üç soru çok önem taşıyor: Türkiye'nin nasıl bir Anayasa'ya ihtiyacı var? Bu Anayasa nasıl hazırlanacak? Bu Anayasa'yı kim hazırlayacak?
TÜSİAD, 16 yıl önce Prof. Dr. Erdoğan Teziç başkanlığındaki 9 hukukçuya hazırlattığı taslakla ilk soruya -kendi cephesinden-yanıt vermişti. Dün ise diğer iki soruya çözüm arayışlarına katkı getirdi. Önerisi şöyle:
- Yeni Anayasa taslağı hazırlamakla görevli Anayasa Konvansiyonu kurulsun.
- 50 üyeli bu Konvansiyon'da, TBMM'de temsil edilen partiler, yargı organları, Anayasa hukukçuları ve sivil toplum temsilcileri yer alsın.
- Konvansiyon makul sürede (18 ay) "Uluslararası standartlarda yeni bir Anayasa" hazırlasın.
- Bu metin TBMM'de Anayasa değişikliği önerisi haline getirilsin ve olağan yasama sürecinden geçirilsin.

Uygulanması pek kolay değil
Hukuk, iktidarları ikiye ayırır: Asli kurucu ve tali kurucu. Birincisi "Anayasa yapma"iktidarıdır, ikincisi ise "Anayasa değiştirme" iktidarı.
Devleti kuran ya da darbeyleihtilalle yürürlükteki Anayasa'yı ortadan kaldırıp yeni bir Anayasa yapan iktidarlar, "Asli kurucu" kabul edilir. Seçimle gelipgiden iktidarlar sadece "Tali kurucu" yetkilerini kullanabilirler. Yani mevcut Anayasa'yı, yine o Anayasa'da öngörülen yöntemlerle değiştirebilirler. Yeni Anayasa yapamazlar.
TÜSİAD, Anayasa Konvansiyonu'nu "Yeni bir Anayasa metni hazırlamak"la görevlendirerek, ona "Asli kurucu iktidar" gücü veya yetkileri veriyor. Sonra da onun hazırlayacağı metni Meclis'te Anayasa değişikliğine dönüştürerek, "Tali kurucu iktidar"ı devreye sokuyor.
Oysa "Tali kurucu iktidar"ın sadece Anayasa'yı değiştirme yetkisi var. Onu da Anayasa'nın 175'inci maddesinde belirtilen yöntemle yapabilir.
Bir an için o metine TÜSİAD'ın 1992'de Prof. Dr. Erdoğan Teziç başkanlığındaki komisyona ve/veya AK Parti'nin Prof. Dr. Ergun Özbudun başkanlığındaki kurula hazırlattıkları taslakların ruhunun sindiğini, yani değişiklik adı altında tepeden tırnağa yenilenmiş bir Anayasa'nın ortaya çıktığını varsayalım.
Ne olacak? Kesin Anayasa Mahkemesi'nden dönecek. Değiştirilmesi teklif dahi edilemeyecek maddelerle ve devletin temel nitelikleriyle oynandığı için.
Unutmayın; Anayasa Mahkemesi'nin Anayasa değişikliklerini sadece şekil yönünden inceleyebileceği görüşü, yüksek öğretim kurumlarında türban serbestisi getiren Anayasa değişikliğinin "Esastan" iptaliyle çöktü.
TÜSİAD ve hukukçular asli-tali iktidar, yeni Anayasa-Anayasa değişikliği açmazlarına çözüm getirmedikçe, Anayasa Konvansiyonu uygulanabilir bir proje niteliği kazanamaz. Kazansa bile hazırlayacağı metin yeni ve ciddi sorunlara yol açar. Bizden söylemesi.