Gavur Mahallesi'nden fotoğraflar

Mıgırdiç Margosyan'ın ünlü Tespih Taneleri kitabından sonra birçoğumuzun zihnine düşen bir gölge Hançepek ya da bilinen adıyla Gavur Mahallesi. Bundan 93 sene önce sadece Ermenilerin yaşadığı Diyarbakır'daki bu mahalle, artık köyleri yakılmış, yıkılmış Kürtleri barındırıyor. Eskinin zengin Hançepek'i şimdinin yoksul Kürtlerinin mecburi iskân mahallesi. Şiddet kurbanı iki kültürün acılı dünyası yan yana gelmiş sokaklarda. Bir kadın fotoğrafçının beş yılılk emeğinin ürünü olan fotoğraflar bugünlerde Hançepek'in eski ve yeni yüzünü aynı duvarlarda bir araya getirdi. "En temel değer hakikat olmalı," diye düşünmüş Müjgan Arpat bundan beş yıl önce ve muhabirliğini yaptığı ZDF televizyonuna belgesel çekmek için yolunu düşürmüş Hançepek'e. Yağmaya ve terk edilmişliğine rağmen Ermeni dünyasından çok izler bulmuş bulmasına ama hiç Ermeni'yle karşılaşamamış. Ve yüz yıl önceki travmayla sakinlerinin boşalttığı mahalleye, bu defa başka bir travmanın mağdurlarının yerleştiğini görmüş. Ve bunu dillendirmek gerektiğine karar vermiş. Tarihin tekerrür etmemesi için konuşmanın, yüzleşmenin önemine inanmış ve derdini en iyi fotoğraf makinesiyle anlatan bir gazeteci olarak, tabiri caizse almış sazı eline, basmış deklanşörün düğmesine. Beş yıl boyunca karış karış gezdiği mahallede neredeyse herkesle tanış olmuş, binlerce fotoğraf çekmiş. Urfakapı'daki Meryem Ana Süryani Kilisesi'nde yaşamak zorunda kalan Diyarbakır'daki son üç Ermeni'yle tanışmış. İki yıl önce kiliseleri kullanılmaz hale gelen Ermenilerin, Süryani kilisesine taşınıp ibadetlerini burada sürdürmelerine, bir mezar taşının yok olmasına tanıklık etmiş. Bir zamanlar Ortadoğu'nun en zengin ve büyük kilisesi olan Surp Giragos kilisesinin şimdi virane olduğunu belgelemiş. İki Ermeni kilisesinin kalıntılarını da görüntülemiş.

ZORUNLU GÖÇLE GELDİLER
Arpat beş yıl boyunca çektiği fotoğrafları 17 Haziran'a kadar sürecek bir sergide gün yüzüne çıkardı. Karşı Sanat'taki sergi tıpkı Hançepek'in insanları gibi iki temadan oluşuyor: Kalanlar ve Gelenler. Arpat'ta Kalanlar bölümünde dönemin Gavur Mahallesi'nde yaşayanların, varolmaya direnenin, direnemeyenin, silinenin izini sürmüş. Ermenilerden, Süryanilerden, Keldanilerden kimler kaldığını öğrenmek istemiş, kalamayanların arkalarında ne bıraktığını... Gelenler bölümünde ise zorunlu göçle gelip mahalleye yerleşen Kürt aileleri yer alıyor. Terk edilmiş izlerin üzerine yerleşen terk edenlerin dramını sergiliyor. Serginin bütünü ise üst üste binmiş acıların temassızlığını anlatıyor. Aslında temas kurmaya çalışıyor ve bu temastan elde edilen gelir, yine başka bir 'giden'in izine Hrant Dink Vakfı'na bağışlanıyor. Karşı Sanat Tel: (0212) 245 71 53