Kurucu irade

1982 Anayasası hazırlanırken, Anayasa Komisyonu'na gelen ilk teklifte, "Anayasa Mahkemesi, anayasa değişikliklerinin şekil şartlarına uygunluğunu denetler" düzenlemesi vardı. Komisyon Başkanı Orhan Aldıkaçtı, böyle bir hükmün anayasada bulunmasına rağmen, Yüksek Yargı'nın, 1970'li yıllarda, değişiklikleri esastan inceleyerek iptâl ettiğini bildiği için, "denetleme şartlarının" açık açık 148. maddeye yazılmasını istedi. Böylece, anayasal denetleme, "teklif ve oylama çoğunluğu ile ivedilikle görüşülemeyeceği şartına uyulup uyulmadığı hususlarıyla" sınırlandı.
İşte Aldıkaçtı'nın sözleri: "Yeniden 1975'te verdiği türden karar vermeye giderse ne yapılacak? Türkiye'de, bu tür kararlar verilmiş ve uygulamaya konmuşken ve birçok anayasa değişikliği bu şekilde iptâl edilmişken, maddeyi daha açık şekle sokmamız gerekir. Keyfi bir düzen bizi nerelere götürür. Açıklık getirmeliyiz. Yani yapmış bir kere. Yarın aynı sistemi uygulamayacağının teminatı yok."
Anayasa Komisyonu üyesi Kemal Dal da, o tarihte şöyle konuşmuştu: "1961 Anayasası döneminde problem olmuştur. Anayasa değişikliklerinin sadece şekil yönünden Anayasa Mahkemesi denetimine tâbi tutulacağına dair bir açıklık varken, şekil bahane edilerek esasa intikal edilmiştir."
Bu arada Danışma Meclisi üyesi Kamer Genç, "Anayasa Mahkemesi, devletin şeklinin değiştirilemeyeceği açısından da anayasa değişikliklerini inceler ve denetler" biçiminde bir önerge sunmuş ama, Danışma Meclisi önergeyi reddetmişti. Hatta Kamer Genç'in, "Devlet şeklinin Cumhuriyet olduğu ilkesi değiştirilirse, buna kim engel olacak?" sorusuna, Anayasa Komisyonu Başkanvekili Şener Akyol, "Müsterih olunuz. 45 milyon buna karşı koyarız" cevabını vermişti.
Anayasa Komisyonu ve Danışma Meclisi zabıtları, kurucu iradenin, Anayasa Mahkemesi'ni sınırlamak istediğini gösteriyor. Ama Anayasa Mahkemesi, kendisini, ne bu iradeyle, ne de milletin seçtiği Yasama Organı'nın kararıyla bağlı görüyor.