Kerkük ve petrol

Kuzey Irak'taki Bölgesel Kürt Yönetimi'nin Başkanı Mesud Barzani ziyaretine gelen Şırnak Barosu üyelerine "Halkın yarın 'Kerkük'ü neden sattın' demesine katlanamam" dediği gün, Irak basını da merkezi Irak hükümeti ile Kürtler'in petrol ve Kerkük sorunlarında uzlaşmaya vardıklarını duyurdu. (İlki "Rızgari Online"ın, ikincisi NTV'nin haberi)
Barzani bugüne kadar Kerkük için "Ya yeni nüfus sayımı ve ardından referandum yapılsın ya da 2005'teki seçimin sonucuna göre çözüm aransın" diyordu. İki seçenek de Kerkük'ün Kürt bölgesine dahil edilmesi anlamına geliyordu. Çünkü Irak'ın işgalinden bu yana kente nüfus yapısını radikal biçimde değiştirecek kadar Kürt yığılmıştı.
Ancak böyle bir çözümün sadece Türkiye için değil, Iraklı Şiiler ve Sünniler için de "Casus belli" (Savaş nedeni) anlamına geleceğini görünce, önce geçen yıl sonunda yapılması gereken referandumun 6 ay ertelenmesini kabul etti. Şimdi merkezi yönetimle yaptığı anlaşmayla bir 6 aylık ertelemeye daha razı oldu. Yani en azından bu yıl sonuna kadar Kerkük'te referandum yok.

Yumuşak geçişle çözüm
Büyük olasılıkla sadece bu yıl sonuna kadar değil, hiçbir zaman Kerkük'te referanduma gidilmeyecek. BM Genel Sekreteri Ban kiMoon'un Bağdat özel temsilcisi Staffan de Mistura'nın gelecek ay açıklayacağı Irak'ın tartışmalı 4 bölgesiyle ilgili çözüm önerisinin Kerkük için de emsal oluşturabileceğini söylemesi, bunun ciddi bir işareti. Zira sözkonusu 4 bölge için kimse referandum talebinde bulunmuyor.
Ayrıca Irak'ın Kürt Cumhurbaşkanı Celal Talabani'nin iki ay önce Kerkük'e gidip Türkmenler'le uzlaşma araması, onların kentin ortak yönetimi anlamına gelecek taleplerini kabul etmesi de, sorunun yumuşak geçişle çözümünde önemli bir aşama olacak.
Barzani'nin -ve tabii Talabani'nin de- geri adım atmalarında iki neden rol oynadı: 1- Sünniler ile Şiiler'in Kerkük sorununda Kürtler'e karşı ortak cephe oluşturmaları. 2- Merkezi yönetimin Kürt bölgesinin petrol şirketleriyle yaptığı anlaşmaları geçersiz ve yasadışı ilan etmesi.
İlk neden Kürtler'in Bağdat'taki ağırlıklarını yitirmelerine, hatta devredışı bırakılmalarına kadar gidebilirdi. İkincisi ise Kuzey Irak'ın ülkenin en mamur, en zengin bölgesi olmasını sağlayan kaynaktan yoksun kalmalarına neden olabilirdi.
Kürtler işte bu çifte kıskaçtan kurtulmak için "Kerkük'e karşılık petrol" uzlaşmasını kabul etmek zorunda kaldılar. Buna göre, Kerkük'te referandum ertelenecek, Bölgesel Kürt Yönetimi de yabancı firmalarla petrol anlaşmaları imzalayabilecek. Tabii elde edilecek gelirin Irak'ın tüm bölgelerine paylaştırılması koşuluyla.

Ankara için iyi haber
Bu uzlaşma hiç kuşkusuz Türkiye'yi de rahatlatacak. Herşeyden önce Şii ve Sünni Araplar ile Kürtler'in ortak hükümetine, yetki ve sorumlulukların taraflar arasında dengeli dağılımına dayalı merkezi yönetimin çatlamasını önlediği için. Çünkü böyle bir çatlak Irak için ek istikrarsızlık kaynağı olacaktı.
Ayrıca Kerkük sorununun en azından bir yıl boyunca krize dönüşmesi olasılığının ortadan kalkmasını da Ankara "Sevindirici bir gelişme" olarak değerlendirecek.
Bağdat yönetimi ile Kürtler'in anlaşması Türkiye'yi sadece rahatlatmakla kalmayacak, bir fırsat kapısını da ardına kadar açacak. Bölgesel Kürt Yönetimi artık meşru şekilde yabancı şirketlerle anlaşma imzalayabileceğine göre, Kuzey Irak'taki petrol pastasından Türkiye'nin payına da iri bir dilim düşebilir. Bağdat'taki yönetimin yeni petrol ve doğalgaz alanlarında arama yapacak şirketler listesine almadığı TPAO kaybını veya mağduriyetini Kuzey Irak'ta giderebilir. Ama bunun için önce AnkaraErbil ilişkilerinin rayına oturması gerekiyor.
Barzani'nin partisinin, yani Kürdistan Demokratik Partisi'nin Dışilişkiler Sorumlusu Sefin Dizayi başkanlığındaki bir heyetin önümüzdeki hafta Ankara'ya gelmesi bekleniyor. Onu Bölgesel Kürt Yönetimi Başbakanı Necirvan Barzani'nin ziyaretinin izleyeceğini de biliyoruz.
Peki asıl Barzani'ye, Başkan Mesud Barzani'ye davetiye ne zaman gönderilecek? Ankara'yı 7 yıldır görmüyor. Daha fazla özletmeyelim!