Deniz suyundan 'tatlı su' dönemi

Yer altı sularının kuraklığın etkisiyle derinlere çekilmesi, su sıkıntısı yaşayan bölgelerde deniz suyu arıtma sistemlerinin hızla yaygınlaşmasına neden oldu. Ege Bölgesinde turistik tesislerle başlayan deniz suyu arıtma tesisi yatırımları, yazlık siteler ve fabrikalarda da yayılmaya başladı.

Sektör temsilcilerinden edinilen bilgiye göre, özellikle geçen yıl yaşanan kuraklık sonucu yer altı sularının derinlere çekilmesi, dalgıç pompa yoluyla su elde etme maliyetlerini artırdı.Belediyelerin sağladığı taşıma suyu maliyetlerinin de yükselmesi nedeniyle, başta Bodrum olmak üzere Çeşme ve Alanya gibi turistik merkezlerde deniz suyu arıtma tesisi yatırımları çoğalıyor.

Deniz suyu arıtma sistemlerini uygulayan Türkiye'nin en eski firmalarından Aquamatch Türkiye'nin Ege Bölge Müdürü Filiz Ertuğ, dünyada özellikle ABD, Avustralya ve Körfez ülkelerinde yaygın olarak kullanılan sistemin teknolojik gelişimle birlikte verimliliğinin arttığını ve fiyatlarının düştüğünü söyledi.

Sistemin denizden çekilen suyun yüksek basınçla tuzunun ayrıştırılması yöntemiyle çalıştığını kaydeden Ertuğ, son yıllardaki kuraklık tehdidiyle sisteme ilgi gösterilmeye başlandığını ifade etti.Ege Bölgesi'nde özellikle Bodrum ve Çeşme gibi su kaynakları sınırlı olan bölgelerde turistik tesislerin ihtiyaç duydukları suyu tankerlerle taşımak zorunda kaldığını vurgulayan Ertuğ, şu bilgileri verdi:

''Ege Bölgesi'nde geçmişte sadece büyük turistik tesislerin uyguladığı sistemi son yıllarda daha küçük oteller de kurmaya başladı. Sistemi uygulayan otel sayısı 60'a ulaştı. Maliyetlerin sanıldığı kadar yüksek olmadığını hatta tankerle su taşıma maliyetlerinin altına indiğini duyan
tesisler hızla yatırıma giriyor. Geçen yıl yaşanan kuraklık sonrası sadece turistik tesisler değil, tatil siteleri de bu yatırımları yapmaya
başladı. Bodrum ve Çeşme'de bir çok sitede çalışma yapıyoruz. Geçen yıl talepler beklemediğimiz oranda arttı. Önümüzdeki 5 yıllık süreçte
talebin üçe katlanacağını tahmin ediyoruz.''

TURİZMDEN SONRA DEMİR ÇELİK

Ertuğ, su ihtiyacı bulunan demir çelik, tekstil gibi sanayi tesislerinin de tuzlu su arıtma tesisi yatırımlarına girmeye başladığına dikkat çekti.Ertuğ, Çolakoğlu Metalurji'nin Gebze'de günlük 14 bin 400 tonluk kapasiteyle kurduğu tesisin halen Türkiye'nin en büyük deniz suyu arıtma tesisi olduğunu, İçdaş Demir Çelik'in de, Biga'da günlük 3 bin ton su sağlayacak bir tesisi devreye soktuğunu kaydetti. Ertuğ, Eren Enerji'nin Zonguldak Çatalağzı'nda, Diler Demir Çelik'in de Karabük'te proses suyu arıtma tesisi yatırımlarının devam ettiğini belirtti.


Bazı inşaat şirketlerinin projelerini pazarlarken deniz suyu arıtma tesislerini kullanmaya başladığına dikkati çeken Ertuğ, firmaların artık doğal su kaynaklarını korumak ve çevresel sorumluluğu yerine getirmek için bu yatırımlara ağırlık vereceğini, değişik sektörlerden bazı firmaların da yatırım hazırlığını sürdürdüğünü söyledi.Ertuğ, ''Teknoloji geliştikçe maliyetler daha da düşecek ve gelecekte denize yakın bölgede konumlandırılan tesisler avantajlı konuma gelecek. Türkiye gelecek yıllarda bu sektörün öncüleri arasında yer alabilir'' dedi.

İSPANYA VE TÜRKİYE

Deniz suyu arıtma tesislerinin pompa sistemlerini sağlayan Grundfos Pompa Türkiye Genel Müdürü Okay Barutçu da, 4 yıl önce girdikleri sektörde hızlı bir büyüme yaşandığını ifade etti.

Sektörün kısa sürede büyümesiyle Grundfos'un dünya üzerindeki operasyonları içinde Türkiye'nin ön plana çıkmaya başladığını kaydeden Barutçu, Türkiye'nin İspanya ile birlikte en büyük önemin verildiği Akdeniz pazarı haline geldiğini ifade etti.Barutçu, konu hakkında düzenledikleri eğitim seminerlerine çok yoğun katılımın bulunduğunu, özellikle belediyelerin bu konuda ciddi araştırmalar yürüttüğünü söyledi.

BELEDİYELERİN HAZIRLIĞI

Deniz suyundan tatlı su elde etme projelerine turistik tesislerin yanında belediyelerin de ilgisi artıyor. Kıyı şeridinde bulunan ve su sıkıntısı çeken bir çok belediye konuyla ilgili fizibilite projesi hazırlarken Balıkesir'e bağlı Avşa Adası Belediyesi ve Bodrum Belediyesi yatırım aşamasına geldi.

Tesisle ilgili ihale süreci yargıda olan Balıkesir'e bağlı Avşa Adası'nda saniyede 46 litre su üretebilecek bir tesis kurulması planlanıyor.Proje hayata geçirildiğinde, üretilecek 1 ton suyun maliyetinin 1 YTL olarak hesaplandığı, proje kapsamında adanın diğer bölgelere de su satabileceği ifade ediliyor.

Su kaynakları yetersiz olan Bodrum Belediyesi de Torba beldesinde bir arıtma tesis kurmayı planlıyor. Beldedeki bir hazine arazisinin belediyeye tahsisini bekleyen Bodrum Belediyesi kurulacak tesisle, özellikle yaz aylarında artan talebe yanıt vermeyi planlıyor.İzmir'de de bazı belediyelerin su kaynaklarının durumuna göre deniz suyu arıtma tesisi yatırımına girebileceği belirtiliyor.

MALİYETİ NE KADAR?

Deniz kıyısına açılan kuyulardan alınan suların 60 bar basınçta ayrıştırılması temeline dayanan ters osmos yöntemiyle, 1 metreküp tatlı su elde edilmesi maliyetinin, deniz suyunun tuzluluk oranına göre değişmek üzere ortalama 1 dolara kadar indiği belirtiliyor.Sistemi kullanan Çeşme Ontur Oteli Teknik Müdürü Şefik Doğan, otelin içme suyu hariç tüm ihtiyaçlarını günlük 320 ton kapasiteli tesisten karşıladıklarını, su maliyetinin belediyenin sağladığı şebeke suyu maliyetinin yarısına kadar indiğini söyledi.

Bu çaptaki bir tesisin bugünkü fiyatlarla 300 bin Avro'luk bir yatırım gerektirdiğini ifade eden Doğan, turistik tesisler için bu yatırımın artık alternatif değil zorunluluk haline geldiğini kaydetti.Doğan, tesiste dönüştürülen suyun içme suyu olarak da kullanıldığını, suyun şebeke suyuna göre daha temiz olduğunu sözlerine ekledi.

VESTEL'İN PROJESİ

Öte yandan su arıtma teknolojisi konusunda bazı Türk şirketlerinin de Ar-Ge çalışması yürüttüğü ifade ediliyor.Vestel İcra Kurulu Başkanı Ömer Yüngül, deniz suyundan hem enerji hem tatlı su üretimi yapabilecek bir projeyi tamamlamak üzere olduklarını söyledi.Geliştirdikleri özel bir güneş paneli ile deniz suyundan elde edilecek buharla elektrik üretilebileceğini, buharın geri dönüşünde de tatlı su elde etmenin mümkün olabileceğini ifade ifade eden Yüngül, bu konuda ilk kez entegre bir sistemin oluşturulduğunu, 3 yıldır üzerinde çalışılan projenin çok yakın bir dönemde ilk ürün tanıtımıyla açıklanacağını dile getirdi.

AA