Konut fiyatları şişti ama...

İspanya'da düzenlenen Avrupa'nın 3'üncü büyük gayrimenkul fuarında "En iyi uluslararası gayrimenkul projesi" ödülü Türkiye'den TOKİ'ye verildi.
Bir zamanlar sadece İstanbul, Ankara gibi büyük şehirlerde görürdük ama son zamanlarda Anadolu'da her şehirde hatta bir şehrin değişik semtlerinde kamu kurumu olan TOKİ'nin (Toplu Konut İdaresi Başkanlığı) konutlarına rastlıyoruz. Hükümetin de en başarılı olduğu ekonomik alanların başında konut geliyor. Hizmetin vatandaş tarafından algılanması kolay, tabii ödüllendirilmesi de. Belki bu yönünü bildiğinden dolayı seçim öncesinde Başbakan'ın gittiği bazı illerde aynı zamanda toplu konutların açılışını da yaptı.
Zaten Başbakan da sadece iki kurumu doğrudan kendisine bağlı tutmaya devam ediyor: MİT ve TOKİ. Ülkeyi yönetmede istihbarat teşkilatının önemi ortada. Peki TOKİ'nin ne?

- TOKİ ne yapıyor?- Ödülün verilişi nedeniyle TOKİ'nin Başkanı Erdoğan Bayraktar ile konuştum. TOKİ'nin yaptıklarına ve yapacaklarına ilişkin karşımıza çıkan tablo şöyle:
- Türkiye'nin 81 ilinde konut projeleri var. İnşaatına başlanan veya tamamlanan konut sayısı 283 bin. Bunun 150 bini bitmiş, 260 bini satılmış. Bu inşaatlarda 800 bin kişilik istihdam sağlanmış.
- Bu konutların inşası için devletten veya bütçeden herhangi bir katkı alınmamış. Şimdiye kadar kredi de kullanılmamış. 12 milyar YTL'lik bir yatırım yapılmış. Yapılan işin değerini Başkan 20 milyar YTL olarak ifade ediyor. Finansman konusunda bundan sonra yeni arayışlar olabilir.
- Çünkü 2007 yılında konut adedi hedefi 500 bine yükseltilmiş. Yani 200 binden daha fazla konutun temeli önümüzdeki dönemde atılacak.
- Ayrıca TOKİ'nin inşa ettikleri sadece konutla sınırlı değil. TOKİ artık ana işi konut olan bir kamusal hizmet birimine dönüşmüş. Sevgi Evleri ve Engelsiz Yaşam Merkezleri, okul, hastane projeleri, kavşak, yol, hatta stadyum inşaatı da uğraş alanına girmiş. Hükümetin görevlendirmesiyle yurt dışında Türkiye adına çeşitli projeleri de TOKİ üstlenmiş.
- TOKİ, Türkiye'de tarihi dokuyu onarma ve koruma gibi bir görevi de üstlenmiş. ODTÜ ile yerel mimari projesi hazırlanıyor. 104 tarihi doku yenilenmesi yapılıyor.
- TOKİ Başkanı'na göre Türkiye'deki 16.3 milyon konutun yarısı yenilenmeli. Çünkü bu konutlar sağlıksız, çok kolaylıkla yıkılabilir ve çeşitli riskleri içeriyor. Böyle bir yenilenme de ancak 20 yılda tamamlanır. İstanbul'daki 3.2 milyon konutun da yine yarısı yenilenmeli.
- Bu konudaki en büyük engel ise konutunu yenileyecek olanın veya konut talep edenin parasının olmaması. Bu nedenle yenilenme ve sağlıklı konutlar için ya gelirin artması ya da konut finansman sisteminin devreye girmesi gerekiyor. Mortgage devrede, ancak aylık faizinin yüzde 1'in altına düşmesi lazım.
- Konut kredi kullanıcısının ortalama vadesi 78 yıl. Bu sürede parasını ödeyip tapusunu eline almak istiyor Türkiye insanı. Daha uzun ödeme süreleri cazip değil. Üstelik tapuyu alıp çocuğuna devretmek isteği de, baskın.
- TOKİ Başkanına göre "Konut fiyatları, özellikle lüks konut fiyatları şişti. Ama şişmeye de devam edecek. Çünkü her şeyi üretmek mümkün ama arsa üretimi çok zor. "
- Yine TOKİ Başkanı'na göre konut, dükkan kirası ve arsanın bedeli ile satış filatı arasında belli bir oran var. Bu oranlar konutta 14 yıl, dükkanda 12 yıl, arsada 18 yıl. Yani konutun bir yıllık kirası toplam fiyatının 14'te biri düzeyinde bulunmalı. Ya da bir dükkan yıllık kirasının 12 katına satılması normal.

- Yapılacak çok iş var- TOKİ'nin yaptığı iş çok, iş yapılan alan çok yaygın. Ancak bütün bu işler müteahhitler aracılığıyla yani özel sektör aracılığıyla gerçekleştiriliyor. Kurum denetleyici durumunda. Bütün bu hizmetler 550 kişilik personelle yapılıyor.
Eğer bu sayı da kabarık olsaydı bir yandan özelleştirme yapılırken öte yandan kamunun inşaat sektöründe hızla büyüdüğü gibi bir gerçek ortaya çıkacaktı. Neyseki böyle bir görüntü yok ortada.
Konutta ve inşaatta Türkiye'nin yapacağı çok iş var. Ancak bu da her şeyden önce bir kaynak işi.

- Sonuç- "Dünyada mekân, ahirette iman" Türk Atasözü