Hekim hastayı geri çevirebilir mi?

* Bilim alanını ilgilendirdiği halde, bir doktorun kendisine gelen hastasıyla ilgilenmemesi en büyük hasta mağduriyeti değil midir? (I.K. Kastamonu)
Hekimlerin hastayı reddetme hakkı vardır. Ancak bu hakkın kullanılabilmesi bazı şartlara bağlıdır. Hastanın sağlığını tehlikeye atmaması ve başvurabileceği alternatif hekim ve/veya sağlık kurumlarının var olması koşuluyla hekim, kendisine başvuran hastayı geri çevirebilir. Hekim kamuda çalışıyorsa ve o an itibariyle o hastayı karşılama yükümlülüğü varsa (örneğin acil veya poliklinik sorumlusu olması gibi) hastayı reddedemez. Bu tür zorunlu durumlar haricinde, hekim bir hastaya bakmayabilir. Ancak, teorik olarak bu hak olsa da, pratikte bunun kullanılması, kanımca makul ve etik gerekçelere dayandırılmalıdır. Hekim, durup dururken, keyfi olarak kendisinden yardım uman hastasını geri çevirmemelidir. Örneğin: görünüşüne, sosyo- ekonomik durumuna, kılıkkıyafetine, diline, dinine ve etnik kökenine göre bir hastayı geri çevirmesi kabul edilemez.

SEÇİCİ DAVRANILABİLİR
Bir başka sorun da, tıbbi durumu ağır, komplikasyon (istenmeyen sonuç) riski yüksek, iyileşme olasılığı düşük, yoğun emek ve yakın takip gerektiren hastaların, hekim veya sağlık kurumu tarafından kabul edilmemesi yaklaşımıdır. Hastaları kabul ederken bu şekilde seçici davranarak, hekim veya sağlık kurumu, ölüm veya komplikasyon oranını düşük tutmayı amaçlayabilir veya işin kolayına kaçabilir. Bazen de hekim, hastasını geri çevirerek ve onun işini geciktirip yapmayarak, hasta veya hasta sahiplerini zorlayıp, etik ve yasal olmayan bazı kazanımlar elde etmeyi amaçlayabilir. Hastaların böyle endişelerle geri çevrilmeleri de kabul edilemez. Zaman zaman medyada, hastane hastane gezen hasta haberlerine rastlıyoruz. Hastanede gece nöbetçi olan bir hekimin, acil servisteki hekim tarafından uzmanlık alanı olduğu için kendisine gösterilen bir hastayı, muayene etmeye bile gerek görmeden başka kuruma sevk etmesi, bence hekim sorumluluğuyla pek bağdaşmıyor. Ancak, söz konusu hekimi de dinlemek ve neden böyle davrandığını sormak gerekir. Belki bilmediğimiz bir başka makul gerekçesi olabilir.

REDDETME NEDENLERİ
Mesleki sorumluluğun farkında olan bir hekim, hastayı reddetme hakkını son derece sınırlı tutar. Bir hekimin hastayı reddetme nedenleri şunlar olabilir:

* Hastanın sorunu kendi uzmanlık veya ilgi alanının dışında kalması.

* Elinden geleni yaptığı halde hasta karşısında yetersiz kaldığını görmesi.

* Farklı bir hekim veya sağlık kurumu tarafından değerlendirilmesinin hasta için daha yararlı olacağına inanması.

* Hasta-hekim ilişkisinin sürdürülemeyecek boyutta yanlış geliştiğini ve onarılamayacağını gözlemesi.

* Yoğunluk, zaman darlığı gibi nedenlerle hastasına yeterli zaman ayıramayacağını bilmesi.

Aslında böyle bir durumdaki hasta için, bu daha güvenlidir. Günümüzde bir çok hasta için, alternatif sağlık kurumları ve hekimlere ulaşmak olası hale gelmiştir. Hekim ve sağlık kurumu seçme hakkı, eskiye göre çok daha geniş olarak kullanılabilmektedir. Bu bakımdan, hekimin hastayı reddetmesine bağlı mağduriyetlerin azalmış olduğu düşüncesindeyim.