Orhan Pamuk'un Mevlana Merakı

2006 yılında Nobel Edebiyat Ödülü'ne layık görülen Türk edebiyatının en başarılı romancılarından Orhan Pamuk'un sufizm etkisiyle yazılmış Kara Kitap romanı da bu yıl çıkan yeni İngilizce çevirisiyle gerek Britanya gerekse de Amerika'da büyük ilgi görüyor. Maureen Freely'nin yeniden çevirdiği kitap, Mevlana'yla Şems-i Tebrizi arasındaki felsefi ilişkiyi edebi bir tema olarak kullanıyor. Kitabın baş kahramanı Galip, köşe yazarı kuzeni Celal Salik'i kitap boyunca İstanbul'un karanlık köşelerinde ararken, aslında tıpkı Mevlana'yı arayan Şems-i Tebrizi gibi, bakması gereken yeri gözden kaçırıyor. Kitabın kahramanı olan Galip'in Teşvikiye caddesinde bulunan Alaaddin'in Dükkanı'yla kitapta Şehr-i Kalp Apartmanı olarak geçen ve aslında adres olarak Pamuk'un ailesinin sahip olduğu Pamuk Apartmanı'na denk düşen apartman arasında bol bol gidip geldiği olay örgüsünde Mevlana'yla Şems arasındaki ilişkinin eşcinsel bir aşk ilişkisi olduğu da ima ediliyor. Mevleviler tarafından Mevlana'ya duyduğu aşk yüzünden katledildiği iddia edilen Şems-i Tebrizi'nin başına gelenlerden Mevlana'nın haberi olmadığı biliniyor. Pamuk'un Şems-Mevlana ilişkisini bir aşk ilişkisi olarak yorumlaması, İstanbul'daki Mevleviler arasında tepkiyle karşılanmıştı. Ama edebiyat çevreleri Kara Kitap'ın sufizmle modern dünyayı birleştiren buluşlarının 'dahice' olduğunu vurgulayarak Pamuk'un kitabını Türk edebiyatında eşi daha olmayan bir eser olduğunu genel olarak kabul etmişlerdi.