Kozmetik dünyasının solcu patroniçesi

Geçtiğimiz hafta İngiltere'nin en solcu kadın patronu Anita Roddick, geçirdiği beyin kanaması sonucu vefat etti. Henüz 65 yaşındaki bu cesur kadın, İngiliz kapitalizmine tam da kapitalizm karşıtlarının sahip oldukları fikirleri sokmuş, Londra'da hayvanlara eziyet ederek, doğayı acımasızca tahrip ederek kâr elde eden markalarla dolu alışveriş merkezlerinde, en havalı ve muhalif markası olan Body Shop'un şubelerini açmıştı. Roddick'in adı, etik alışveriş kavramıyla özdeşleşmişti. İşçilere, hayvanlara ve doğaya zarar veren, bunları sömüren hiçbir şirketin ürününü almamayı ilke edinen bu kavram, ahlaki davranmayan, kârdan başka bir şey düşünmeyen, işçilerini sömüren, ırkçılık yapan firmaları boykot etmeyi öneriyor. Güney Afrika'da beyaz azınlık, ülkenin gerçek sahibi Afrikalıları baskıcı yönetimleriyle inim inim inletirken de, etik alışveriş yanlıları bu ülkeden ihraç edilen bütün ürünleri boykot etmişlerdi. İşte Roddick'in beslendiği, inandığı ve ilkelerini bir şirket kurarken benimsediği kültür de buydu. Noam Chomsky, Naomi Klein, Ralph Nader gibi sesini geniş kitlelere duyurma imkânına sahip muhaliflerin de desteğini alan bu hareket, doğaya ve çalışan insanlara yapılan haksızlıkları, dünyadaki kötülüğün merkezi olarak gören bir anlayışa sahipti.

BODY SHOP İLKELERİ
1942'de İngiltere'nin Sussex bölgesinde İtalyan asıllı Musevi bir göçmen ailesinin üçüncü çocuğu olarak dünyaya gelen Roddick, küçük yaşta manastıra girdi ve ardından normal bir okula devam ederek seküler bir eğitim aldı. Bath Koleji'nde öğretmen olmak için okuduktan sonra, 1970'de evleneceği Gordon Roddick'le tanıştı. Çift, birlikte bir lokanta ve otel işletti. Kocası Birleşmiş Milletler'de çalışan Roddick, ilk Body Shop dükkânını Brighton'da 1976 yılında açtı. İki çocuğu olan Roddick, henüz 30'larının başında olmanın verdiği heyecanla gelecekte yapacaklarını düşünüyordu. İkinci çocuğunu doğurduktan sonra Roddick'e büyük miktarda kan nakli yapılmış, o da bu olayı unutup hayatına devam etmişti. İlk günlerinden itibaren Body Shop mağazaları, vitrinlerinde hayırseverlik faaliyetlerine ve yerel olayların duyurularına yer vererek geleneksel şirketlerin asla yapmayacağı biçimde sosyal bir işlev üstlendi. Kozmetik endüstrisinin çevreye karşı duyarsızlığından yakınan Roddick, bunlara karşı çıkarken alternatif yöntemler önermeyi de ihmal etmedi. 1986'da Body Shop, şaşırtıcı bir girişimde bulunup uluslararası şirketlerin korkulu rüyası Greenpeace'le işbirliği yaptı. Ayrıca Avrupa'daki büyük şirketlerin Afrika ve Asya'da korkunç koşullarda, çok ucuz ücretlere çalıştırdığı işçilerin hakları da Roddick'i düşündüren bir konuydu. 'Adil ticaret' adı verilen bir yöntemle, Body Shop için çalışan işçilerin hakları korunmaya başlandı. Pek çok ekonomist ve yorumcunun kapitalizm ve küreselleşme karşıtı olmakla suçladığı Body Shop, aslında alternatif bir küreselleşmenin de mümkün olabileceğinin ilginç bir kanıtıydı.