Yeni hükümete pahalı petrol faturası

Yeni göreve gelen 60. hükümet, uluslararası piyasada petrol fiyatlarındaki ani yükselişin makro ekonomik göstergeler üzerindeki tehdidiyle karşı karşıya kaldı.

Dış piyasalarda tırmanışa geçerek varili 80 dolara yaklaşan ham petrol fiyatlarının bu trendi sürdürmesi durumunda mali disiplin ve enflasyonla mücadelenin zorlaşacağı, akaryakıt fiyatlarını artıracak olan pahalı petrolün, Türkiye ekonomisinin yumuşak karnı olan dış ticaret ve cari işlemler açıklarını daha da büyüteceği belirtiliyor.

Türkiye 2006 yılı ortalamasında ham petrolü varili 61 dolardan ithal ederken, dünya piyasaları ortalamasında petrolün varili, bu yılın Temmuz sonunda 74 dolara yükseldikten sonra, Ağustos sonunda 68 dolara geriledi. Ancak Eylül ayında yeniden hızlı bir yükseliş gösteren petrolün varili 12 Eylül Çarşamba günü 80 doları aştı. Ancak daha sonraki alımlarda 79 dolar düzeyine geriledi.

Ham petrolde görülen artışın nedeni olarak ABD'de ham petrol ve petrol türevi yakıt stoklarının hızla azalması, Opec'in de günlük üretimi yarım milyon varil kısacağı şeklindeki haberler gösteriliyor. Piyasa uzmanları, ham petrol fiyatlarının uzun süre 70-80 dolar bantında seyredeceği görüşünde birleşiyorlar.

ENFLASYONU AZDIRIR

Enflasyon üzerinde Ramazan ayı, okulların açılması ve kuraklık nedeniyle bir baskı olduğuna işaret eden uzmanlar, petroldeki pahalanmaya bağlı olarak akaryakıt fiyatlarında yaşanacak artışların, eylül ayı başta olmak üzere sonbahar aylarındaki enflasyonunu daha da yükselteceğini belirtiyor. Bu nedenle bu ay hem TÜFE'de hem de ÜFE'de artışların önceki aylara göre oldukça yüksek çıkabileceği belirtiliyor.

ENERJİDE SIKINTI ARTACAK

Ham petrolde yaşanan ani artış, bununla paralel seyir izleyen doğalgaz fiyatları yönünden de Türkiye'yi olumsuz etkileyecek.

Türkiye'nin yıllık 12 milyar dolara ulaşan doğalgaz ithalat faturası daha da büyüyecek.

Ayrıca, Türkiye'nin elektrik enerjisi üretiminde yüzde 44 oranında doğalgaza bağımlı hale gelmesi nedeniyle, beş yıldır zam yapılmayan elektrikte zam baskısı daha da artacak.

Hükümetin, maliyetlerdeki artışa rağmen, elektriğe beş yıldır zam yapmaması, enerji KİT'lerinin zararını büyüterek, yüksek kamu açıklarına ve kamunun borçlanma ihtiyacının artmasına yol açıyor.
Konutlarda kullanımın yaygınlaşması nedeniyle doğal gazdaki zamlanma tüketicileri de yakından ilgilendiriyor. Sanayide önemli boyutlara ulaşan doğal gaza bağımlılık nedeniyle de üretim maliyetleri artacak.

CARİ AÇIĞI BÜYÜTÜR

Petrol fiyatlarında son dört yıldır süren ve 2006 yılında hızlanan artışlar, geçen yıl Türkiye'nin cari işlemler açığının 32.8 milyar dolarla rekor düzeye ulaşmasında etkili olmuştu.

IMF'nin bu yıl için tahmini 60 dolar düzeyinde tahmin ettiği petrolün varilinin 80 dolar dolayında oluşması, Türkiye'yi 2007 yılında daha büyük bir cari açıkla karşı karşıya bırakabilecek. Cari açıktaki artış ise faizler üzerinde bir baskı oluşturacak.

80 DOLARLIK PETROL 3.3 MİLYAR EK YÜK GETİRİR

Türkiye'nin ithal ettiği ham petrolün ortalama varil fiyatının 80 dolar düzeyinde gerçekleşmesi durumunda, ithalat faturası yıllık bazda 3.3 milyar dolar büyüyecek.

Son dört yılda pahalanan petrolün getirdiği ek faturayı ödemek zorunda kalan Türkiye'nin enerji faturası ve cari işlemler açığı hızla büyüdü. Türkiye'nin ithalatında 2002 yılı ortalamasında 23.4 dolar olan petrolün varili, 2003'te 26.9 dolara, 2004'te 34.5 dolara, 2005'te 50.1 dolara, 2006'da 61 dolara yükseldi. Bu dönemde yıllık petrol ithalatı miktarı neredeyse aynı kalırken, buna ödenen fatura hızla büyüdü.

2003 yılında 177 milyon varil petrol için 4.8 milyar, 2004'te 176.5 milyon varil için 6.1 milyar, 2005'te 172.6 milyon varil için 8.6 milyar, 2006 yılında da 175.5 milyon varil için 10.7 milyar dolar ödendi.

Varil fiyatı 2002 yılı düzeyinde kalsaydı ithalata 2003'te 633.4 milyon, 2004'te 1.9 milyar, 2005'te 4.6 milyar, 2006'da 6.6 milyar dolar daha az döviz ödenecekti.

Bu yılın kalan döneminde petroldeki pahalanmanın devam etmesi ve yıl ortalamasında ithal petrolün varil fiyatının 80 dolara çıkması ise ithalat faturasının, geçen yıla göre 3.3 milyar, 2002 yılına göre de 9.9 milyar daha yüksek çıkması anlamına geliyor.

İthal petrol fiyatı ve ithalat faturası

Varil Miktar İthalat faturası

Fiyatı (Milyon (Milyon $)

($) varil) Gerçekleşen Fiyat artmasaydı FARK
2002 23.4 175.0 4.087.80 4.087.80 0
2003 26.9 177.3 4.776.50 4.143.10 633.4
2004 34.5 176.5 6.091.50 4.123.90 1.967.70
2005 50.1 172.6 8.649.50 4.033.00 4.616.50
2006 61.0 175.5 10.706.50 4.101.50 6.605.00
2007(*) 80.0 175.4 14.030.40 4.103.89 9.926.51
(*)2007 ortalamasında varil fiyatı 80 dolar olursa.

(ANKA)