'Çöpleri ayırmayı başarsak poşetlerden zarar görmeyiz'

Avrupa ülkelerinde doğada yok olabilen hammaddeyle poşet üreten şirketlerin sayısı hızla artıyor. Polietilen yerine nişasta hammaddesi kullanan ambalaj üreticileri, bunların kullanımında perakende zincirlerinden de destek görüyor. Türkiye'de de tek tük de olsa bu yolda çalışmalar var. Ancak Türkiye'de çalışmaların yaygınlaşmasının önündeki en önemli engel tüketicinin bilinç eksikliği ve çöpleri ayırarak toplama alanlarının gelişmemiş olması. Böyle olunca da 'poşetsiz hayat' bilinci, birkaç idealist çevre dostunun alışverişe evindeki poşetlerle gitmesi ya da bez torba kullanmasından öteye geçemiyor. Ambalaj Sanayicileri Derneği Genel Sekreteri Doğan Erberk de bundan yakınıyor. Erberk, "Poşetsiz hayat olmaz, bunlar refah aracıdır. Ama sorun bu ürünlerin doğada serbest dolaşımıdır. Ayrı toplarsanız kirlenmeyi önleyebilirsiniz" diyor. Oysa şu anda Türkiye'deki durum şu: Marketler plastik poşetlerin ihtiyaçtan fazla alınmasını önlemek için malzemeyi inceltiyor, poşetin altını deliyor ya da saklıyor. Çünkü iki poşetlik alışveriş yapan, iki tane de boş poşet alıyor. Erberk, Türkiye'deki ambalaj kullanımını şöyle anlatıyor:

EĞİTİM İLKOKULDA BAŞLIYOR

* Türkiye'de kişi başına ambalaj tüketimi nedir? Dünyada ambalaj tüketimi kişi başına 80 dolar. Türkiye'de 58-60 dolar. Türkiye ambalaj tüketimi olarak baktığınızda dünya ortalamasının altında. Gelişmiş ülkelerde AB'de bazı önlemler almaya çalışıyorlar. Ama ne yaparsanız yapın, halk bilinçlenmeden bir şey olmaz. Avrupa'da kasanın önüne gelen müşteri çantasından daha önce kullandığı torbayı çıkarır, onu kullanır. Bizde böyle bir bilincin ilkokul düzeyinde oluşturulmaya başlanması lazım.

* Peki ABD'deki gibi kese kâğıdına dönülemez mi? Kâğıda dönüş zaman zaman dile getiriliyor. Ama Türkiye'de kâğıt pahalı. Kuzey Amerika'da evlerin de çoğu keresteden yapılıyor, çünkü ucuz. Özel ormanlar var ambalaj için geliştirilen.

* Siz ne yapılmasını öneriyorsunuz? Halkın çöplerini ayrıştırarak geri vermesi lazım. Bu eğitim ilkokul seviyesinde başlamalı. Bunlar bir refah aracı, tamamen kaldıramazsınız. Ama bakın malzemeler incelmeye başladı, daha az plastik kullanıyor üreticiler. Bunu market poşetlerindeki incelmeden anlayabilirsiniz. Türkiye 1.5 milyar dolarlık ambalaj ihraç ediyor dünyaya. İhraç pazarlarımızın başında da Almanya, İngiltere ve Fransa geliyor. Biz çevreci ülkelere poşet satabiliyorsak bu işi biliyoruz demektir.

* Organik poşetler niçin yaygınlaşamıyor? Tüketicide bilinç oluştuğunda Türkiye'de de yaygınlaşacaktır. Bu konuda tüketici derneklerinin çalışması gerek, ama hiçbir faaliyet görmüyorum.