Yüksek faizin üç bacağı kırıldı, tek bacakla yürür mü?

Hafta sonunda açıklanan enflasyon rakamları piyasaların beklediğinden çok daha iyi çıktı. Kuraklığın etkisine rağmen meyve ve sebze fiyatlarında düşüş yaşandı. Kurdaki düşüş akaryakıt fiyatlarının artmasını törpüledi ve ortaya aylık yüzde 0.73'lük fiyat düşüşü çıktı. Bu da yıllık tüketici enflasyonunu yüzde 8.60 düzeyinden yüzde 6.90'a indirdi.
Enflasyonun 1969 yılından bu yana ilk kez yüzde 7'nin altına düşmesine şahit oluyoruz. Hatta benim gibi yaşlı sınıfına giren birisi için, çocukluğunda fiyatlarla pek ilişkisi olmadığından, hayatının en düşük enflasyonu ile karşılaştığını söylemek mümkün.
Enflasyonun seçim ortamındaki talep artışına karşılık döviz kurunun düşmesinden kaynaklanan bu beklenmedik inişi, yılsonu için beklenen enflasyonu da aşağı çekmiş durumda. Seçim etkisinden dolayı biz geçen yılki gibi, yani yüzde 9'lar civarında bir enflasyon gerçekleşmesini bekliyorduk. Ancak aylar ilerledikçe ve kur sandığımızdan düşük seyredince, bu görüşümüz değişmeye başladı. Kurda ani sıçramaların olmaması halinde yıllık enflasyon yüzde 7'nin altında dahi kalabilir. Zaten şu anda yüzde 6.90'a inmiş durumda.

- Baz etkisi- Yukarıdaki tabloya bakınca da, geçen yılki baz etkisinden dolayı bu yılın geride kalan aylarında sanki enflasyonu yatay seyrettirmek hatta biraz daha düşürmek olanaklı hale girdi. Çünkü geçen yıl ağustos ayında yüzde 0.44'lük enflasyon düşüşünden sonra eylülde yüzde 1.29, ekimde yüzde 1.27, kasımda yüzde 1.29'luk enflasyon var. Baz etkisi ağustos ayında zorluk yaratmasına karşılık gelecek aylarda kolaylık sağlayacak. Yüzde 910 arasında seyreden yıllık enflasyon da bu sene 23 puan aşağıda gerçekleşebilecek. Merkez Bankası da zaten 6 Ağustos'da yayımladığı temmuz ayı fiyat gelişmelerini değerlendirdiği aylık raporunda "İşlenmemiş gıda ürünleri ve enerji fiyatlarına ilişkin riskler önemini korumakla birlikte önümüzdeki dönemde enflasyonun ana eğiliminin aşağı yönlü olmaya devam edeceği tahmin edilmektedir" dedi.
Hemen vurgulayalım bu öngörünün gerçekleşebilme olanağı kurun sıçramamasına bağlı.

- Düşüşün nedenleri- Enflasyonda kura bağlı bu beklenmedik yaz düşüşü faizleri indirme yönünde iyi bir fırsat yarattı.
- Çünkü enflasyon düşüşü Merkez Bankası'nın faiz kararında en etkili gösterge. Bu veri de bir yıl öncesine göre yıllık bazda yüzde 11.69 düzeyinden yüzde 6.90'a inmiş. Neredeyse yarı yarıya düşmüş. Yani en önemli göstergedeki belirsizlik büyük ölçüde azalmış. Enflasyon hedeften uzak olsa da, düşüş eğilimine girmiş.
- Buna karşılık Merkez Bankası faizleri geçen yılın temmuzunda olduğu gibi yüzde 17.5 düzeyinde.
- Üstelik bu temmuz ayında yapılan genel seçimle dört büyük riskten biri ortadan kalktı.
- Cumhurbaşkanlığı seçim riski de genel seçimde ortaya çıkan sonuca bağlı olarak büyük ölçüde azaldı.
- Geriye kalan tek risk Irak veya Kuzey Irak riski. Bu konuya da faizlerle fazla bir şey yapılamaz.
- Kurun sıçraması veya küresel piyasalarda büyük dalgalanma yaşanması riski ise demoklesin kılıcı gibi, ekonominin ve piyasaların başında kalmaya devam edecek. Zaten faiz indirimi için küresel türbülansın yatışması da şart.

- Düşüşün zamanı- Cumhurbaşkanı da eylülde seçilmiş olacak. Küresel dalgalanma da durulursa faizin geçen yıl bütün bu riskleri içeren yüksek düzeyinde kalmasını haklı kılacak nedenler bir bir ortadan kalkacak. Dört ayak üzerine oturan yüksek faiz tek ayaklı yani sadece küresel dalgalanma ile başbaşa kalacak.
Son iki haftadır bu piyasaların içine girdiği türbülans bu fırsatın şimdilik kullanılmasını engelliyor. Ancak türbülans büyümezse ve bu haftaki olumlu gelişmeler ağır basarsa eylülden itibaren faizde düşüş fırsatı yeniden ortaya çıkacak.
Ağustos ayını bu fırsat penceresine koyamıyoruz. Çünkü küresel türbülansın yatışıp yatışmayacağı netleşmeyebilir. Ya yeniden alevlenirse ne olacak? Kaldı ki Merkez Bankası'nın faiz için karar alacağı Para Politikası Kurulu toplantısına bir haftadan az zaman var. Ama eylül ayında karar günü geldiğinde ya bu risk gerçekleşmiş ya da türbülans ciddi sonuçlar yaratmadan yatışmış olacak.

- Sonuç- "Hayat geç kalanları hiç affetmez." Gorbaçov