Karmaşık bir zam tablosu

Gazetenin 9 Mayıs tarihli sayısında Özel Okullar Zamlarıyla Cep Yakacak, Merkez'i Kızdıracak başlıklı bir haber vardı.
Haberin spotu alarm vericiydi. Buna göre özel okullar yüzde 23'e kadar varan oranlarda zam yapmışlardı.
Haberde 16 okulun verileri aktarılmaktaydı ve zam oranının yüzde 0 ile 16 arasında değiştiği vurgulanmaktaydı.
Türkiye Özel Okullar Birliği Derneği Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Yusuf Tavukçuoğlu önemli itirazlar içeren bir açıklama gönderdi.
Şöyle yazıyor: "Muhabiriniz 7 Mayıs günü Türkiye Özel Okullar Birliği Derneği'ne gelerek yeni çıkan 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu, özel okul sektörü, yeni ortaöğretime geçiş modeli, özel okul ücretleriyle ilgili genel bir haber hazırlamak istediğini belirtmiştir. Yapılan açıklamalar kapsamında 2007-2008 öğretim yılına ilişkin özel okul ücretlerinin henüz sadece yüzde 20'lik oranının ilan edildiği, şu anda ücret artışı hakkında sağlıklı bir bilgi edinilemediği ifade edilerek, zam oranlarını ilan eden 16 okula ait liste kendisine verilmiştir. Özel okulların yüzde 1'ini bile oluşturmayan bu 16 okula ait listede yüzde 3'ten yüzde 23'e kadar değişen zam oranları bulunduğu halde, Eyüboğlu Koleji'nin yapmış olduğu yüzde 14'lük artışın muhabiriniz tarafından diğer okullardan söz edilmeden en yüksek ücret artışı olarak belirtilmesi gerçeğe aykırıdır. Ayrıca yıllık enflasyon oranı özel okul ücretlerinin tespitindeki beş kriterden sadece biridir. Buna rağmen sadece enflasyon oranı öne sürülerek, sadece bir okulun adı belirtilerek haber yapılması, üyemize yönelik haksız ve kasıtlı bir yaklaşım olarak algılanmakta, doğru habercilik ile bağdaşmamaktadır."
Pervin Kaplan'ın yanıtı da şöyle:
"Türkiye Özel Okullar Birliği Derneği Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Yusuf Tavukçuoğlu ile yaptığım görüşmede özel okullardan zamlarını açıklayanların listesini de istedim. 2007-2008 öğretim yılına ait 16 okulun zam oranlarının bulunduğu listeyi aldım. Haberde özel okulların öğrenim ücretlerini açıklamaya başladığı, ay sonuna kadar tümünün bu açıklamayı yapacaklarını belirterek, öğrenim ücretini açıklayan 16 okulun bilgilerine yer verdim. Söz konusu okulların da zam oranlarının nisan ayı enflasyonuna göre yüksek olduğu belirtildi. Haberin içinde de 16 okul arasında anasınıfında en yüksek ücretin KDV hariç 12 bin YTL ile Eyüboğlu Koleji'ne ait olduğu bilgisi yer aldı." Habere ve yanındaki grafiğe baktığımda şunu görüyorum:
- "Zam" ve "ücret" kavramları arasındaki ayrım net yapılmamış. Hangi orana göre sınıflama yapıldığı tam anlaşılmıyor.
- Haber metninde "ana sınıfında" en yüksek zammı (Kaplan'ın dediği gibi "ücreti" değil) Eyüboğlu'nun yüzde 14-16 arasında yaptığı belirtilmiş ama çizelgede Ortadoğu yüzde 15 ile zam artış oranında daha yüksek görünüyor.
- İlköğretimde ise Eyüboğlu yüzde 16 zam artışı ile birinci görünüyor. Ama çizelgenin üzerindeki "En yüksek zammı Eyüboğlu Koleji yaptı" ifadesi ise çizelgedeki çelişkileri aşırı ölçüde basite indirgiyor. Ayrıca lise hazırlık sınıfına yüzde 23 zam yapan Çevre Koleji neden çizelgede yok?
Özetle: Haberi anlamakta ve çizelgeyi çözmekte büyük güçlükler çektim. Böyle çetrefilli kategori, oran ve ücret miktarı içeren haberlerde okur için esas neyin önem taşıdığını (zam mı? yüksek ücret mi?) saptayıp ona göre basitleştirip doğru anlatmak lazım. Hiçbirimiz hesap veya istatistik uzmanı olmak zorunda değiliz.