Rusya Yüksek Mahkemesi dün örgütlenme yetersizliği gerekçesiyle Sosyal Demokrat Parti'yi kapattı. Kimsenin de gıkı çıkmadı.
Partinin kurucusu Mihail Gorbaçev'di. Sovyetler Birliği'nin son Devlet Başkanı, Sovyet Komünist Partisi'nin son Genel Sekreteri Gorbaçev...
Haberi okuyunca 22 yıl öncesine döndük. 11 Mart 1985'te Sovyet lideri Konstantin Çernenko öldü ve Politbüro aynı gün 54 yaşındaki Gorbaçev'i ülkenin ve partinin başına seçti.
Yeni bir dönem başlatma sözü verdi Gorbaçev ve izleyeceği politikaları kısa sürece tüm dünyanın ezberleyeceği iki sözcükle özetledi: "Glasnost " ve "Perestroyka" .
"Glasnost" şeffaflık demekti. Gorbaçev için ise çoğulculuk, düşünce ve ifade özgürlüğü. Dolayısıyla sistemin sorgulanması.
"Perestroyka"nın anlamı da "Yeniden yapılanma"ydı. Ama Gorbaçev bunu sistemin ekonomik ve sosyal temellerinin dönüştürülmesi olarak düşünüyordu. Uygulaması da o yönde oldu.
Sonrası malum"Glasnost" ile gelen yeni ortamın etkisiyle Moskova'da esmeye başlayan rüzgârlar kısa sürede uçsuz bucaksız Sovyetler Birliği imparatorluğunun her yerinde etkisini göstermeye başladı. 9 Kasım 1989'da Berlin Duvarı yıkıldı. Gorbaçev itiraz etmedi. Ardından Demir Perde tarihi karıştı, Baltık ülkeleri peşpeşe bağımsızlıklarını ilan ettiler. Gorbaçev gönülsüzce izin verdiği bir-iki engelleme çabası sonuçsuz kalınca, durumu kabullendi.
Onu devleti ve rejimi kurtarmaya çalışanların darbe girişimi izledi. Onu da Rusya Federasyonu, Belarus ve Ukrayna'nın bağımsızlık ilanı. Sonra Orta Asya ve Kafkaslar koptu. Ve Sovyetler Birliği tarihe karıştı.
Ama siyaset bilimciler ile tarihçiler hâlâ tartışmaya devam ediyorlar: Gorbaçev açtığı reform paketi veya "Pandora Kutusu" ile rejimin ve dünyanın ikinci süper gücünün sonunu getireceğini biliyor muydu? Cevaplarda görüş birliği yok.

Gerçek niyeti neydi?
Kimine göre o Lenin'in "Yaratıcı kaos" teorisiyle ülkeye ve sisteme gençlik aşısı vermek istedi ama kontrolu elinden kaçırdı. Ve sistemi yenilemek hedefiyle çıktığı yolda, devleti kurtarmak için sistemi feda etmek zorunda kaldı.
Kimine göre "Glasnost" ile "Batı siyasal sistemi"ne, "Perestroyka" ile de "Pazar ekonomisi"ne geçmeyi amaçlıyordu. Ama bunu yumuşak geçişle, zamanla gerçekleştirmeyi umuyordu.
Kimine göre ise, gizli amacı sistemin çökmesiydi. Siyasal ve ekonomik reform paketlerine düzenin ve sistemin dayanamayacağını biliyordu. Bu görüşü savunanlar, onun yakın çevresine söylediği iddia edilen ve eski rejim özlemcilerinin sözcüsü "Northstar Compass" gibi dergilerde de yayınlanan "İtiraf"ını kanıt gösteriyorlar:
"Hedefim rejimi ortadan kaldırmaktı. Bu hedefe ancak sistemin tepesine geçersem ulaşabileceğimi biliyordum. Boris Yeltsin, Sovyetler Birliği'ni çökertince gazeteciler ağlayıp ağlamadığımı sordular. Hayır, ağlamadım. Çünkü hedefe varmıştım."
Doğru veya yalan.. Ama bir gerçek var: Ruslar'ın yarıdan fazlası eski rejimi özlüyor, neredeyse dörtte üçü de Gorbaçev'den nefret ediyor. O yüzden dün partisi kapatılınca kimseden itiraz gelmedi.
Tıp literatüründe "Autoimmune" denilen bir hastalıktan söz edilir. Bağışıklık sistemi bazen korumakla görevli olduğu organizma için ölümcül tehdide dönüşür. Organizmanın veya bünyenin altını oymaya başlar ve sonunda kendiliğinden imha olmasının yolunu açar.
Bu kavramın siyasete uyarlanmışına ne isim verildi dersiniz? Gorbaçev sendromu!