Petrol fiyatlarındaki artışın hızlanmaya başladığı yılın 2. çeyreğinden itibaren, dünya ekonomisinde büyüme oranlarının düştüğü bildirildi..
Merkez Bankası'nın bugünkü Genel Kurul'da dağıtılan ''2004 yılı raporuna'' göre, Dünya ekonomisinin 2003 yılında yüzde 3.9'luk büyümesinin ardından, 2004 yılında ise yüzde 5 oranında büyüdüğü tahmin ediliyor.
Raporun, 'Dış ekonomik gelişmelerin' değerlendirildiği bölümünde, ABD, İngiltere ve gelişmekte olan Avrupa ülkelerinde cari işlem açıklarının yıl boyunca devam ettiği, bu çerçevede, ABD Merkez Bankası (FED) başta olmak üzere merkez bankalarının, faiz oranlarını aşamalı olarak artırmaya başladığı vurgulandı.
Rapor uyarınca 2004 yılında, ekonomik canlanmaya paralel, tüketici fiyatları enflasyonunda artış görülürken, yıl genelinde, talepte görülen artışın yanı sıra başta petrol fiyatları olmak üzere arz yönlü faktörler küresel fiyatlarda artış baskısı oluşturdu. Enflasyon oranın sanayileşmiş ülkelerde, ortalama yüzde 2.1, gelişmekte olan ülkelerde ise yüzde 6 olarak gerçekleşmesi bekleniyor.
SANAYİLEŞMİŞ ÜLKELER
2004 yılında, sanayileşmiş ülkelerde büyümeye, ABD ekonomisi öncülük ederken, Japonya ekonomisinin büyümesinde hızlanma görüldü. Euro alanı büyümesi diğer sanayileşmiş ülkeler ortalamasının altında kaldı. Euro alanındaki büyüme, 2004 yılında 2003 yılına göre hızlandı. Sanayileşmiş ülkelerdeki yüksek oranlı büyüme oranlarına karşın, işsizlik oranlarındaki gerileme sınırlı oldu ve tüketici fiyatları ise genel olarak yükseldi.
GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELER
Gelişmekte olan ülkelerde, 2003 yılında başlayan canlanma, 2004 yılında artarak devam etmiş ve dünya ortalamasının üzerinde büyüme hızına ulaştı. Ham petrol fiyatlarının yüksek oranlı artışının, birçok ülkeyi olumsuz etkilemesine rağmen, küresel canlanma ve özellikle Asya ülkelerinde tahminlerin üzerinde gerçekleşen büyüme, gelişmekte olan ülkelerin yüksek bir büyüme performansı göstermesine neden oldu.
BDT ekonomileri, hem petrol fiyatları ve talebinin artışına bağlı olarak, 2004 yılında hızlı büyüme performansı gösterdi. Bölgenin en büyük ekonomisi olan Rusya'da, reel gelirlerdeki artışın etkisiyle güçlenen iç talep, büyümeye katkıda bulunan diğer bir unsur oldu ve 2004 yılında Rusya ekonomisinin yüzde 7.3 oranında büyüdüğü tahmin ediliyor.
Türkiye dışındaki gelişmekte olan Avrupa ülkelerinde ise ihracat kaynaklı yüzde 4.9 oranında bir büyümenin gerçekleştiği tahmin ediliyor.
DÜNYA TİCARETİ
Dünya mal ve hizmet ticareti hacminin, 2004 yılında küresel canlanmanın artmasıyla yüzde 8.8 oranında büyümesi bekleniyor. Döviz kuru ve dünya mal fiyatları gelişmeleri, ABD doları bazında ticari büyümeye katkıda bulundu. Küresel canlanmanın etkisiyle 2004 yılında dünya mal fiyatlarının yükseldiği gözlendi.
ULUSLARARASI MALİ PİYASALAR
FED'in sıkı para politikası çerçevesinde, yükselttiği faiz oranları, küresel finans piyasalarının söz konusu politikaya verdiği tepkiler ve ham petrol fiyatlarının dalgalı hareketi gibi olaylar, 2004 yılında dünya finansal sisteminin belirleyicileri oldu.
2004 yılında gelişmiş ülkeler hisse senedi piyasaları, yıl genelinde yükselme eğilimi gösterdi. ABD doları, belli başlı para birimleri karşısında değer kaybetti. FED'in muhtemel enflasyonist baskılara karşı faiz artırımlarına gitmesine karşın, cari açık ve bütçe açığının tarihi seviyelere ulaşması, ABD dolarındaki değer kaybının yapısal nedenleri arasında yer alıyor. Ayrıca Asya ülkeleri merkez bankalarının resmi rezervlerinin bir kısmını, ABD dolarından euroya dönüştürmesi ABD doları üzerinde ilave baskı unsuru yarattı.
2004 yılında euro, ABD doları karşısında ortalama olarak, yüzde 9.9 oranında değer kazandı. Geçen yıl dünyada toplam doğrudan yabancı yatırımların, bir önceki yıla göre yüzde 5.5 oranında tahmin ediliyor. DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR
Gelişmekte olan ülkelere, 2004 yılında yönelen doğrudan yabancı yatırımların, 2003 yılına göre yüzde 47 oranında artış gösterdiği tahmin ediliyor.
Bu göstergedeki en büyük belirleyici, Asya ülkelerine yapılan doğrudan yatırımlardaki artış olurken9, geçen yıl Asya ülkelerine yapılan doğrudan yabancı yatırımların, dünya geneli içindeki payı arttı.
Çin'e yapılan doğrudan yatırımlar, 2004 yılında tarihi değeri olan 62 milyar dolara ulaştığı tahmin ediliyor. Söz konusu ülkelere yapılan doğrudan yabancı yatırımların artmasında, bölgedeki yüksek oranlı büyüme, düşük işçilik maliyetleri, bölgedeki geniş pazar olanakları ve çok uluslu şirketlerin harcamalarındaki büyüme gibi faktörler önemli rol oynadı.
Büyümeye petrol freni
