|
 |
 |
 |
 |
|
Hanendelik gün geçtikçe yok oluyor
Osmanlı saraylarındaki fasıl kültürünü devam ettirmeye çalışan ve günümüzün son 'ser hanendesi' olarak tanınan Nurettin Çelik, bir kültürün yok olduğuna dikkat çekti: Hocalarımızdan devraldık ama bayrağı devredecek kimse bulamıyoruz.
Osmanlı saraylarının vazgeçilmez eğlencesiydi fasıllar. Ses sanatçıları 'hanendeler' koro eşliğinde şarkıları okur, başlarındaki 'ser hanende' ise defiyle faslı yönetirdi. Bugünlere kadar hocadan çırağa geçerek gelen bu kültürün son temsilcisi Nurettin Çelik, bundan sonra kimsenin bu kültürü devam ettiremeyeceğini anlattı. Çünkü artık ne hanende kaldı ne hanende olmak isteyen. Asıl adı Nurettin Çelikidman olan son 'ser hanende', tarihi müzik kültürümüze kimsenin sahip çıkmadığını ve dünden bugüne fasılları anlattı...
* Ser hanendelik nedir?
Ser hanende, fasıl şefi veya yöneten olarak açıklanabilir. Ser hanende, diğer hanende yani ses sanatçılarının başıdır ve elinde defiyle, kimi zaman sesiyle faslı yönetir. Koro ile sazların sorumluluğu ser hanendeye aittir. Ser hanendelik benim kendi kendime yakıştırdığım bir şey değil, layık gördükleri için böyle nitelendiriyorlar. Zaten hanendelik ekolünü bitmiş gibi sayabiliriz, en son Kasım İnaltekin vardı o da vefat etti, birkaç kişi daha vardı onlar da emekli olunca tek başıma kaldım.
66 YAŞINDAYIM...
* Nasıl hanende olunur?
Hanende olmak için bir okul yok. Nota bilmek çok önemli. Hanendelik bir usta-çırak ilişkisi gibidir; hocadan nota, makam bilgisi öğrenilir ve uygulama yaparak pekiştirilir. Artık ne ser hanende olarak ne de hanende olarak kimse yetişmiyor, bayrağı devredecek kimsemiz yok.
* Müziğe fasılla mı başladınız, nasıl hanende oldunuz?
Aslında müziğe başladığımda solist olmayı düşünüyordum ama içgüdülerim beni hanendeliğe itti diyebiliriz. Hanendeliğe ilk karar vermemde Kemal Gürses, Kasım İnaltekin gibi isimlerin etkisi var. Müziğe 30'umda başladım. Şimdi 66 yaşındayım.
* 30 yaş biraz geç değil mi müziğe başlamak için?
Aslında öyle, fakat çok çalıştım. Gençliğim hep radyo dinleyerek ve konserlere giderek geçti. Askerden sonra Üsküdar Musiki Cemiyeti'ne gitmeye başladım. Agapos Alyanak'tan ders almaya başladım. Zeki Müren ve Müzeyyen Senar'ın da hocası olan Alyanak, bana Batı notasını ve 'Hamparsum Notası'nı öğretti. 1975'te konservatuvara girdim. Ali İçinger benim hocalarımdan biriydi. Ud ve tef çalmayı öğrendim.
* Hamparsum notası nedir?
Hamparsum bir notalama sistemidir ve Türk müziğine en yatkın olan notalar bu sistemde bulunur. Padişah III. Selim, klasik Türk müziği eserlerinin unutulmadan gelecek kuşaklara ulaşabilmesi için müzisyenlerden bir notalama sistemi oluşturmalarını istemiş ve Hamparsum Limonciyan da 'Hamparsum Notaları'nı geliştirmiştir. Öğrenmesi ve uygulaması kolaydır. Birçok sanatçı tarafından uygulanmıştır. Fakat artık bu notaları bilen çok az kişi kaldı. Elimde 'Hamparsum'dan batı notasına çevrilmemiş birçok eser var. Agapos Alyanak, güfteleri Ermenice yazdığı için antolojilerde bulunmayan bu eserleri Batı notasına ve dilimize çevirirken Ermeni arkadaşlarımdan çeviri yapmalarını istiyorum.
HER NOTAYI OKURUM
* Hamparsum notalarını öğrenmek isteyen olmadı mı?
Daha önce de söylediğim gibi genel olarak fasıl ve hanendeliğe de pek ilgi yok. Şimdiye kadar kimse benden Hamparsum Notası' öğretmemi istemedi. Konservatuvarlarda fasılla ilgili bölüm olmadığı için gidip anlatma şansım olmadı. Ben 'Hamparsum' sayesinde hiç kimsenin okuyamadığı notaları okuyabiliyorum.
* Hanendelik bilinmese de fasıllar çok iyi biliniyor, sizce bunun sebebi nedir?
Hanende sayısı da fasıl sayısı da çok az, belki bu yüzden fasıllar daha çok değerlendi. Müzikseverler fasıl dinlemek için bu işin erbabı olmayanları dinlemek zorunda kalıyor. Eskiden fasıl ustalarının sahneye çıktığı özel gazinolar vardı ama onlar da teker teker kapandı ancak özel konserlerde gerçek faslı dinleyebiliyor müzikseverler. Şimdiki fasıllarda 'peşrevden' sonra 'Bir İhtimal Daha Var' şarkısını okuyorlar, okunmaz. Ben bu fasıllara dinleyici olarak bile gitmiyorum. Faslın belli motifleri, makamları vardır bunları kullanmak gerekir.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
