|
 |
 |
 |
Diyabetli kadın anne olmak istediğinde uzmana başvurmalı
Diyabetli olmak ne anneliğe, ne de emzirmeye engel değil. Ancak, her şeyin yolunda gitmesi ve sağlıklı bir bebeğe sahip olmak için hamileliğin öncesinden itibaren uzman kontrolünde olmak şart. Normalden iri doğan bebeklerin ise şeker hastalığı riski açısından mutlaka incelenmesi gerekiyor
Eskiden diyabetli kadınların adeta kısır kabul edildiğini, bebek sahibi olmalarının sakıncalı bulunduğunu belirten Prof. Dr. Temel Yılmaz, günümüz tıbbı sayesinde artık bu kişilerin kontrol altında sağlıklı bebeklere sahip olduklarını belirtiyor. Prof. Dr. Yılmaz, diyabet ve gebelikle ilgili sorularımızı yanıtladı...
* Diyabetli kadınların anne olmaları riskli mi? Diyabet çocuk sahibi olmayı da zorlaştıran hastalıklardan birisi olarak kabul ediliyor. Bu nedenle, diyabetli gebenin takibinin bir ekip tarafından, tam teşekküllü ve yeni doğan yoğun bakımı imkanları olan bir ünitede yapılması büyük önem taşıyor. İnsülinin tedavide kullanılmaya başlandığı 1922 yılına dek, diyabetik kadınlar kısır olarak kabul ediliyordu. Kan şekeri kontrolünün iyi yapılamaması sonucu, oluşan gebeliklerin çoğu düşük ile sonlanıyordu. Bu dönemde diyabetin varlığı, tıbbi zorunluluk nedeni ile gebeliğin sonlandırılmasını gerektiriyordu. Nadiren oluşan gebeliklerin yüzde 50'sinde bebek, yüzde 25'inde ise anne kaybedilmekteydi. Günümüzde ise diyabetik anneler yüksek riskli gebelik ünitelerinde bir ekip yaklaşımıyla takip edilerek çocuk sahibi olabiliyorlar. Diyabetli anne adayı, gebeliğe hazırlanmalı ve gebelik takipleri; diyabet uzmanı, kadın doğum uzmanı ve çocuk uzmanından oluşan bir ekip tarafından izlenmeli. Anne adayı gebelikten en az altı ay öncesinden başlayarak kontrole alınmalı. Gebelik öncesinde açlık kan şekerinin 80-120, ikinci saat tokluk kan şekerinin ise 80-140 mg/dl arasında olması gerekli. Bu düzeylerin sağlanabilmesi için iyi bir beslenme programı yapılmalı.
TEDAVİ EDİLMEZSE RİSKLİ
* Diyabetli olan anne kontrol altında tutulmazsa, ne gibi riskler taşır? Diyabet hastası olan kadınların hamilelikleri birçok risk taşıyor. Erken gebelik döneminde yani; ilk 12 hafta içinde düşük ortaya çıkabiliyor. Diyabeti iyi kontrol edilemeyen anneden doğan bebek anne karnında iyi beslenemediği için düşük tartılı doğabilir veya tam tersine annenin kanındaki aşırı insülin salgısı nedeniyle bebek iri doğabilir. İşte bu bebekler doğumdan hemen sonra hipoglisemiye (kan şekeri düşüklüğüne) eğilimli olabiliyor. Kontrolsüz diyabeti olan annelerin bebeklerinde doğuştan anomali riski sağlıklı annelere göre iki-üç misli yüksek. Bu risk insülin kullanan diyabetik anne adaylarında kullanmayanlara göre sekiz kat daha fazladır. Tabii burada insülinden ziyade, hastanın diyabetinin ağırlığı doğumsal sorunlardan sorumlu tutuluyor. Kalp, böbrek ve merkezi sinir sistemi tutulumu başta olmak üzere, bütün organların anomalileri görülebiliyor. Doğuştan kalp anomalileri normal popülasyona göre 5-18 kat daha sık görülüyor. Bu anomaliler dışında anne karnında bebeğin ölmesi gibi sorunlar gözlenebiliyor.
* Gebelikte diyabet ortaya çıkabilir mi? Tıpta 'gestasyonel diyabet' adını verdiğimiz hastalık ilk defa gebelik sırasında saptanmış kan şekeri yüksekliğidir. Gestasyonel diyabette gebelik öncesi diyabet yoktur. Bu diyabetin görülme oranı yüzde iki-dört olduğundan, her gebeye özellikle riskli olanlara gebeliğin 24. ve 28. haftaları arasında tarama testi uygulanmalıdır.
* Gebelere 'gestasyonel diyabet' tanısının konması için nasıl bir test yapılır? Bu tarama testinde kişiye önce 50 gram şeker yüklemesi yapılır. Test; günün herhangi bir saatinde suda eritilen 50 gram şeker alındıktan bir saat sonraki kan şekeri değerine bakılmasından ibarettir. Sonuç, 140 mg/dl altında ise, gebede gestasyonel diyabet yoktur. Eğer kan şekeri 140 mg/dl'nin üzerinde ise, gebeye 100 gramlık ikinci bir şeker yüklemesi yapılması gerekir. Bu testte ise, kan şekeri değerleri başlangıçta 95 mg/dl, 60 dakikada 165mg/dl, 120 dakikada 145 mg/dl değerlerinin altında olmalıdır. Bu değerlerden ikisi yüksekse, kişiye gestasyonel diyabet tanısı konur. Bu basit testlerin yapılmasının önemi çok büyüktür. Özellikle 100 yıl kadar önce gebe diyabetiklerin çoğunun bebeklerini, bir kısmının da kendi yaşamlarını kaybettikleri düşünülürse, annenin glikoz düzeyindeki artış, anne karnındaki bebek açısından büyük önem taşır.
İRİ DOĞAN BEBEĞE DİKKAT!
* Anne karnındaki bebek diyabetten etkilenir mi? Fetus (anne karnındaki bebek) plasenta yoluyla anneden aldığı besinler ile beslenir. Annenin kanında yükselen şeker miktarı direkt olarak bebeğe yansır ve fetusta şeker fazlalığı oluşur. Bebek bu duruma, yaptığı insülini artırarak karşılık verir. İnsülin bebekte büyümeyi uyaran bir hormondur. Gebeliğin 24-28. haftalarından itibaren, insülinin artışı bebeğin büyümesini hızlandırır ve doğum ağırlığı 400 gramın üzerine çıkar. 'İri bebek' olarak adlandırılan bu tablo, bebek açısından risk taşır.
* Diyabet nedeniyle iri olan bebekler nasıl risklerle karşılaşabilir? Doğum sırasında oluşabilecek omuz çıkıkları, sinir yaralanmaları, solunum sıkıntısı, şeker düşüklüğü, sarılık bu sorunlardan yalnızca bir kısmı. Ancak, hem geliştirilen yeni testler hem de insülinin keşfi ve yaygın kullanımı sayesinde anne ve bebeklerin karşılaştığı pek çok risk ortadan kalkabiliyor.
* Gestasyonel diyabetli bir anneye sağlıklı gebelik için ne öneriyorsunuz? Açlık kan şekerini 90mg/dl, yemekten iki saat sonraki tokluk şekerini ise 120 mg/dl'nin altında tutmaya çalışılmalı. Bu amaçla kişiye özel bir beslenme planı uyguluyoruz. Kan şekerini bir hafta boyunca izliyoruz. Eğer bu süre içinde şeker değerleri belirtilenin üzerine çıkıyorsa, hemen insülin tedavisine başlanıyor. Bu dönemde anne adayı mutlaka şeker ölçme cihazı almalı ve kan şekeri her öğünden önce, öğünlerden iki saat sonra ve yatarken olmak üzere günde yedi defa ölçülmeli. Ölçülen değerler bir günlüğe kaydedilmeli.
* Doğumdan sonra bu hastalık düzeliyor mu, yoksa diyabet olarak sürüyor mu? Doğumdan hemen sonra insülin direnci ortadan kalkar, diyabet düzelir. İnsülin kullanan annede doğum sonrası şeker ölçülmeli ve insülin tedavisi kesilmelidir. Aksi halde kan şekeri düşüklüğü oluşabilir. Ancak nadiren de olsa, doğumdan sonra diyabet kalıcı olabilir. Bu durumda anne süt verdiği sürece, insülin tedavisi sürer. Daha sonraki tedaviye diyabet uzmanı karar verir.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
