|
 |
 |
 |
 |
|
1000 kişi karaciğer nakliyle yaşamak için sıra bekliyor
Kendisine uygun organ bulunup, karaciğer nakli olabilen hastalar yaşamlarına kaldıkları yerden, sağlıklı bir biçimde devam edebiliyorlar. Ancak, bağışlar yetersiz olduğu için pek çok kişi nakil listesinde hayatını kaybediyor. Gelişmiş ülkelerde yılda yaklaşık bin kadavradan nakil yapılabilirken, bizim ülkemizde bu rakam sadece 80-90 civarında
Memorial Hospital Karaciğer Transplantasyonu Bölüm Başkanı Prof. Dr. Koray Acarlı, geçtiğimiz hafta kürtaj olurken hayatını kaybeden genç anne Nurcan Şenli'nin karaciğerleri ile iki kişinin hayata dönmesini sağladı. Henüz sekiz yaşındaki Yaşar Özkan ve uzun süredir karaciğer yetmezliği nedeniyle organ bekleyen Ayşe Atçı, şimdi tekrar sağlıklı olmanın tadını çıkartıyorlar. Koray Acarlı, kadavradan karaciğer nakliyle ilgili son gelişmeleri anlatıyor...
Kimlerin karaciğer nakline ihtiyacı oluyor?
Kısaca söylemem gerekirse; karaciğer fonksiyonlarının ileri derecede bozulması sonucu hayatlarına devam etme şansı azalan hastalar için tek çözüm karaciğer naklidir. Karaciğeri bu hale sokan hastalıklar ise çok çeşitli. Temel olarak bu hastalıkları doğuştan olan ve sonradan edinilen olarak ikiye ayırmak mümkün. Doğuştan olanlar, gelişimdeki değişik kusurlarla, doğumu takiben karaciğerde ciddi fonksiyon bozukluğuna neden olurlar ve genellikle olay çocukluk döneminde karaciğer yetersizliği ile sonuçlanır. Daha sonra ortaya çıkıp karaciğer yetmezliğine neden olanlar arasında ise en yaygın bilinen ismi ile sirozu söyleyebiliriz. Siroz, birçok değişik hastalığın karaciğerde neden olabildiği ve karaciğerin fonksiyonlarını yitirmesi ile sonlanan bir durum. En sık siroz nedenleri arasında ise; hepatitler ve alkol sayılabilir. Ayrıca, bazı karaciğer damarlarının tıkanıklığı veya bazı tümörler için de nakil yapılabilir.
Karaciğer yetmezliği son derece sağlıklı görünen bir insanda birden ortaya çıkabilir mi?
Evet, daha önce hastalığı olmayan kişiler de bazen herhangi bir nedenle, birkaç gün ya da birkaç hafta içinde süratle gelişen karaciğer yetersizliği nedeni ile organ bekleyen duruma geçebilir. Bunun en önemli nedenlerinden biri; hepatitlerdir. Özellikle hepatit B ve C virüsü ile karşılaşan bazı kişilerde doğal seyrin dışında birkaç haftada karaciğer yetersizliği gelişebilir karaciğer nakli yapılmaz ise olay ölüm ile sonlanır. Diğer bir olay da; mantar zehirlenmesidir. Bilinçsizce veya yanlışlıkla toplanıp yenilen zehirli mantar, bir-iki gün içinde insanı karaciğer yetersizliğine sokabilir.
Türkiye'de kaç kişi karaciğer bekliyor?
Bunu ortaya koyacak sağlıklı bir istatistik maalesef yok. Ancak bazı tahminlerde bulunulabilir. Kesin olmamakla beraber, ülkemizde yılda 700-1000 civarında karaciğer nakline gereksinim olduğu söylenebilir.
Kadavradan yapılan nakiller ihtiyacı karşılıyor mu?
Hayır. Yaklaşık 15 senedir ülkemizde karaciğer nakli yapılmak ile beraber, toplam karaciğer nakli sayısı 700 civarındadır. Bunun içinde canlı nakillerin de var olduğu düşünülür ise, ülkemizde bu iş halen emekleme safhasında. Bugün tüm ülke genelinde yılda toplam 80-90 kadavra çıkıyor. Oysa, medeni ülke ortalaması örnek alınarak hesaplandığında bu sayının yaklaşık yılda 1000 kadavra olması gerekir.
Karaciğer naklinde yenilik var mı?
Bütün dünyada karaciğer naklindeki en önemli sorun kadavra organ sayısının ihtiyacı karşılayamamasıdır. Bu nedenle, canlı vericili karaciğer nakli ortaya atılmış ve başarı ile uygulanır olmuştur. Bunun için karaciğerin ufak olan sol bölümü veya büyük olan sağ bölümü kullanılabilir. Ancak, sağlıklı bir insandan karaciğerinin bir kısmının alınması işlemi büyük bir cerrahi girişimdir ve hayati tehlike taşıyabilir.
Ameliyat ne kadar sürüyor?
Karaciğer nakli tek bir ameliyat gibi anlaşılsa da, aslında birkaç ameliyattan oluşan kompleks bir işlem. Kadavradan nakil, organın çıkarılması, organın hazırlanması ve organın takılması işlemlerini içerir ki, bu işlemler en az 10-15 saat sürer. Canlıdan nakilde ise, sadece organın çıkarılması ve takılması işlemleri vardır. Karaciğer hazır halde çıkarıldığından, başka işleme gerek yoktur. Ameliyat senkron (eş zamanlı) olarak planlanabildiğinden, 8-10 saatte bitirilebilir.
Hasta ameliyattan sonra normal hayatını sürdürebiliyor mu?
Karaciğer naklinin esas amacı, hastayı yeniden aktif hayatına geri döndürebilmektir. Bu nedenle, ameliyattan sonraki erken dönem dışında, hasta hiçbir kısıtlama olmaksızın yaşamını sürdürebilir. Nakilli de olsa, karaciğeri normal çalışan bir insanın diğerlerinden farkı yoktur. Ancak, organ nakilli insanların, ömür boyu bağışıklık sistemlerini baskılayan ilaçlar kullanma zorunluluğu vardır. Aksi halde 'organ reddi' dediğimiz olay gelişir ve vücut bu organın yabancı olduğunu anlayarak, ona zarar vermeye çalışır. Bu bağışıklık baskılanması kişiyi normal insanlara kıyasla bazı hastalıklara karşı daha dirençsiz kılar.
Organ bağışı için aileleri nasıl ikna ediyorsunuz?
Bizim etik olarak işin bu safhası ile ilgilenmemesi gerekir. Kadavraları kullanılır bir seviyede iken tespit etmeye çalışan, aileler ile ilişki kurarak onları ikna eden, bu konuda eğitim almış kişiler var.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
