|
 |
 |
 |
 |
|
Okula gitmek istemeyenin ya karnı ağrıyor ya da başı
Eğitim hayatıyla yeni tanışanya da okulda çeşitli sorunlaryaşayan çocuklar, gerçektevar olmayan hastalıklarıbahane ederek, okulagitmemenin yollarınıarayabiliyor
Uzmanlar, okul korkusunun yarattığı sorunların,zamanında çözümlenememesi durumunda, hayat boyu başarısızlığa davetiye çıkarıldığını belirtiyor
Özellikle okula ilk kez gidecek olan miniklerin pek çoğu geçici bir süre de olsa okul korkusu yaşayabiliyor. Aileden belirli bir süre ayrılacak olma, yeni bir sosyal çevreye girme, öğrenme sorumluluğu gibi durumlar, okulla yeni tanışan minikler için sanal ağrılar ve hastalıklar dönemini başlatabiliyor. Hatta öyle ki, ailenin o gün okula gidilmemesine karar vermesiyle birlikte, çocuk aniden iyileşebiliyor. İstanbul Tıp Fakültesi Psikiyatri Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sedat Özkan, çocukların okul korkuları (okul fobisi) ile ilgili sorularımızı yanıtladı...
Okul fobisi nedir?
Okul fobisi (korkusu); kuvvetli bir endişe nedeniyle çocuğun okula gitmeyi reddetmesi ya da bu konuda isteksiz görünmesidir. Okul fobisi olan çocuklarda mide bulantısı, karın ağrısı ya da baş ağrısı şeklindeki bedensel şikayetler görülür. Bu belirtiler genellikle sabahları uyanır uyanmaz ortaya çıkar ve okula gitmemelerine karar verilir verilmez de kendiliğinden kaybolur. Eğer çocuğa okula öğleden sonra gitmesi önerilirse, belirtilerin aniden kaybolduğu da görülebilir. Hafta sonları okul fobisi olan çocukların en sevdikleri günlerdir. Diledikleri gibi oyun oynayabilecekleri, okula gitmeyecekleri için bedensel şikâyetler görülmez.
Okul fobisi ile okul kaçağı aynı şeyler mi?
Okul fobisi ve okul kaçağı tanımları birbiriyle sık karıştırılmaktadır. Okul fobisi olan çocuk, değişik zamanlarda okula anne ve babasının bilgisiyle gitmez. Evde kalır. Çocuğun okula gitmemesinin temelinde başarısızlık korkusu ve sınıf içinde aktif olamama endişesi bulunur. Okuldan kaçan çocuklar ise; okulu sevmezler, aynı zamanda tembeldirler ve akademik bir amaçları yoktur. Bu çocuklar okuldan kaçtıkları zamanı anne babasının bilgisi olmaksızın, ev dışında gönüllerince geçirirler. Buna karşılık okul fobisi olan çocuklar evden uzaklaşmazlar, evde mutlu ve neşelidirler.
Okul fobisi neden olur?
Okul fobisi olan çocuk görünüşte nedensiz olarak okula gitmekten korkmaktadır. Ancak bu korkuyu oluşturan bazı temel etmenler vardır. Bunların başında, yaygın bir baskının egemen olduğu aile ortamı sayılabilir. Okul fobisi olan çocukların yaşamlarının daha önceki yıllarında anneleri tarafından aşırı özen içinde büyütüldükleri görülür. Bu tür annelerin sürekli olarak çocuklarını memnun ederek, onların sevgisini kazanma çabası içinde oldukları, tüm gereksinimlerini karşıladıkları ve onları sürekli olarak hayal kırıklığına uğramaktan korudukları dikkatimizi çeker. Bu anneler özellikle çocukların bedensel rahatsızlığıyla yakından ilgilidirler. Bazıları çocukları gözlerinin önünde olmadığında, kendilerini çok yalnız hissederler. Psikolojik ve fizyolojik olarak çocuklarıyla yakın olma gereksinimi duyarlar. Bazı annelerin ise, çocuklarını anaokuluna göndermekten kaçındıkları gibi, arkadaşlarının evine bile oyun oynamak için göndermek istemediği görülür. Ailesel etkenlerin yanı sıra; ayrılık endişesi, değişiklik ve sıkıntı da okul fobisinin nedenleri arasında sayılabilir.
Bu sorun geçici mi, kalıcı mı?
Okul fobisi akut (geçici) veya kronik olabilir. Okul fobisi olan çocuklar evde kaldıkları sürece mutludurlar. Arkadaş ilişkilerinde evde etkindirler. Hatta, bu çocukların evde ödevlerini yaptıkları da görülür. Okul fobisi ilkokuldan liseye kadar her yaşta görülebilir. Kronik okul fobisi zamanla oluşur. Bu fobinin oluşmasında, gencin çocukluk yıllarındaki okul fobisini de içine alan çeşitli davranış problemlerinin rolü büyüktür. Kronik okul fobisi, akut okul fobisinin tersine birtakım uyum zorluklarını içerir. Bu çocukların sadece okuldan değil, daha önceden zevk aldıkları diğer faaliyetlerden de uzaklaştıkları görülür. Bunun yanı sıra bu tür çocuklar okula olan korkularını tüm çevreye genelleştirirler. Sonuç olarak; bu çocukların gerek insan ilişkilerinde gerekse yabancı oldukları ortamlardaki huzursuzlukları giderek artar.
En fazla hangi yaşlarda görülür?
Okul fobisi genellikle 6-10 yaşları arasında ortaya çıkar. İlkokuldan liseye kadar her yaşta görülebilir. Eğer gerektiği şekilde ele alınmazsa, çocuğun eğitim yaşamının ve sosyal yaşamının olumsuz bir şekilde etkilenmesi söz konusudur. Bu durum gençlik çağında ortaya çıktığında bir karşı gelme bozukluğu veya daha ciddi sorunlar akla gelir. Bununla beraber, gerek ergenlik döneminde gerekse ergenlik öncesi dönemde rastlanılan okul fobisi belirtileri ilköğretime başlayan çocuktaki gibi kuvvetli ve zorlu değildir. Çocuk büyüdükçe şiddetli biçimde okul fobisi görülmez, fakat bunun yerini "kronik okul fobisi" alır. Kronik okul fobisi zamanla oluşur. Bu fobinin oluşumunda gençler sadece okuldan değil, aynı zamanda önceden zevk aldıkları faaliyetlerden de uzaklaşmaya başlar. Fobi, daha genellenmiş sorun olarak çocuğun tüm yaşam alanlarını etkiler. Bununla birlikte; bazı araştırmalar fobi ile beraber depresyon ve obsesif kompülsif bozukluk gibi psikolojik bozuklukların da ortaya çıkabildiğini göstermektedir.
Nasıl tedavi edilir?
Okuldan uzak kalmasının getireceği sorunlar nedeniyle, okul fobisi olan çocukların bir an önce okula dönmeleri gerekir. Bunun için; bir uzman tarafından sorunun nedenleri araştırılarak, çocuğun endişeleri azaltılmalıdır. Okulu çocuğa yeniden tanıtma ve özendirme girişimleriyle, gerekirse önce bir saat, sonra yarım gün, sonunda tam gün okula gidilmesi sağlanabilir. Eğer mümkünse, anne çocuğun yanında kısa bir süre oturarak, çocuğun okula alışmasına yardımcı olabilir.
Aileler ne yapabilir?
Aile bireylerinin çocuğun okula gitmesi için kesin ve kararlı bir tutum takınmaları gerekir. Bu noktada, çocuğu suçlayıcı, cezalandırıcı bir tavır yerine anlayışlı, onu dinleyen bir yaklaşım yapıcı olacaktır. Çocuğa okulun amacını açıklamak, ona bir yetişkinle konuşur gibi okulun önemini anlatmak önemlidir. Çocuğun okula gitmesi konusunda ailenin tüm fertlerinin kararlı ve tutarlı olması işe yarar. Okula gidişin ertelendiği her gün ve saat, problemin daha da büyümesine yol açacaktır. Bu nedenle, okula gitmeyi reddeden çocuğa karşı kesin bir tavır takınarak, mümkünse problem yaratmayacağı bir aile bireyi ile okula devamı sağlanmalıdır. Çocuğunuzun öğretmenini bu konu hakkında bilgilendirmeniz, öğretmenin çocuğunuzu anlaması konusunda yardımcı olmasını sağlar. Okula gitme vakti dışında da çocuğunuzla okul fobisi hakkında konuşun. Okul fobisi hakkında çocuğunuzu suçlamayın, küçümsemeyin. Çocuğunuzun akranları ile zaman geçirmesini destekleyin. Sosyal hayatının olmasını teşvik edin. Çocuğun endişeleri, kaygıları ve duyguları üzerinde konuşmak hem sıkıntısını paylaşmasını hem de anlaşıldığını hissedip, rahatlamasını sağlar. Bu sıkıntılı durumun geçici olduğu, kendisi ile aynı durumda olan başka çocukların da varlığı anlatılabilir. Okul fobisine yol açabilecek bir diğer gizli sorun da, çocuğun yaşadığı çeşitli öğrenme güçlükleri olabilir.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
