  |
|
Bütçe açık dipte, cari açık tepede
Dün üç ekonomik verinin açıklaması çakıştı. Üçü de birbiri ile ilişkiliydi.
Bütçede en iyi yıl
Verilerden ilki bütçeye ilişkin. Yedi aylık sonuçlara göre, en önemli gösterge niteliğindeki faiz dışı fazlada yıllık hedefin yüzde 94.5 düzeyine varılmış. Yıllık bazdaki 20.214 trilyonluk fazlanın 19.109 trilyonu yedi ayda sağlanmış. Bütçe açığı ise yıllık 45.836 trilyonluk hedefin yüzde 34.8 düzeyinde, 15.929 trilyonda kalmış. Açık az, faiz dışı fazla olması gerekenden iyi. Bütçe hedeflerini tutturmada en iyi yılı yaşıyoruz. Bunda büyümenin tahmin edilenden çok daha yüksek gitmesinin payı büyük.
Sanayideki rekor
Açıklanan ikinci veri, İstanbul Sanayi Odası'nın (İSO) altı ayda bir düzenlediği "Durum Tesbiti" anketiydi. 502 sanayi kuruluşundan elde edilen veriler, üretimin, yatırımın, istihdamın, iç satışların ve ihracatın artmaya devam edeceğini gösteriyor. Kısaca ekonomik canlılık ikinci yarıda kesilmeden sürecek. Ancak 2005'e yönelik beklentiler ankette yok. Onu da İSO Başkanı Tanıl Küçük dile getirdi: "Dünya konjonktürü Türkiye aleyhine dönüyor. 2005 çok daha güç bir yıl olacak."
Bitişikte altı aylık sanayi üretim verileri var. Taşıt araçları, televizyon ve haberleşme, makine ve teçhizat sektörleri sanayiyi sürüklemiş. 1997'yi 100 kabul eden Sanayi Üretim Endeksi, tarihinde ilk kez 127 seviyesine çıktı. Bu üretim artışının nasıl gerçekleştiğini ise yine yandaki tablo veriyor. Şirketler verimliliği artırmayı, işgücünden tasarrufta bulunmayı, teknoloji yatırımına ağırlık vermeyi en önemli yeniden yapılanma alanları olarak seçmişler. 2001 krizi sonrası başlayan bu eğilim devam ediyor
10 milyar dolarlık açık
Dün açıklanan üçüncü veri, cari işlemler dengesiydi. Yılın ilk yarısındaki cari açık tam olarak 10 milyar doları buldu.
9.945 milyar dolarlık cari işlemler açığı bundan önceki rekor yılı olan 2000'in bütününde verilen açığa eşit. Bu durumda cari açığı azaltmada bütün beceri ve sonuç alma işi yılın ikinci yarısına kalıyor. Maliye Bakanı Kemal Unakıtan dün bankaları uyarırken, aslında yapılacak düzenlemeleri de açıklamış oldu. Tüketici kredilerinin maliyeti bir şekilde artırılacak. Ancak bu önlem cari işlem açığı büyümesini keser mi, çok tartışmalı. Çünkü tüketici kredilerinin pahalılaştırılması büyüme ve özel sektör yatırımlarının önünü zor keser.
Açığın nedeni
Bütçe gayet iyi giderken, yani ekonominin kamu tarafındaki açığı en alt düzeye inmişken, dış açığını gösteren cari işlemler açığı neden en üst düzeye çıktı? Sorunun yanıtı sanayi üretimi ve özel sektör yatırımlarındaki patlamada gizli. Yani Türkiye'de kamu kesimi açıklarını daraltırken özel sektörün açığı büyüdü. Yurtdışından borçlandı, yabancı kaynakları kullandı. Açık özel sektörün açığı. Türkiye ilk kez özel sektör kaynaklı cari işlemler açığını veriyor. IMF'den yeni program çerçevesinde yüklü kaynak sağlanması bu açığı bir süre devam ettirebilir. Sonrası ise Merkez Bankası'nın ve İSO Başkanı'nın belirttiği gibi "çok daha zor" olabilir. Sanayinin ve ekonominin yapısının değişmesi şart.
Sonuç
"Turna yem yüzünden yaşamını yitirdi"
Vietnam Atasözü
|
