|
 |
 |
 |
 |
|
Damar sağlığını koruyanın kafası daha iyi çalışıyor
İnsan beyninin verimli çalışmasında; konsantrasyon ve dikkat kadar, damar sağlığını korumanın, klasik müzik dinlemenin ve sağlıklı beslenmenin büyük önemi var. Beyni güçlü tutmak içinse; düzenli fiziksel egzersiz kadar, zihinsel egzersiz de gerekiyor. Kendine iyi bakanların beyni, yıllara rağmen yaşlanmıyor
Yale Üniversitesi Beyin Cerrahisi Bölüm Başkanı Prof. Dr. Murat Günel, bilim dünyasının beyin üzerinde bugüne kadar çözebildiği sırları anlatıyor. Anti aging kavramının bugün artık beynimiz için de geçerli olduğunu savunan Dr. Günel, yaşam stilimizde yapılacak yeniliklerle hafızayı çok daha etkin kullanma metotlarını da açıklıyor: "Seyahate çıkın, değişik insanlarla arkadaşlıklar kurun, rutin alışkanlıklardan kurtulun ve bazen boş oturarak beyninizi dinlendirin" diyor. Aşkın insan beynini nasıl etkilediğini anlatan Günel, kadın ve erkek beyni arasındaki farkları da açıklıyor. Ve dizinin son gününde; dünyada ölüm nedenleri arasında en başta yer alan beyin kanamaları ve anevrizmalar konusunda son yaptığı çalışmalar hakkında bilgi veriyor. Onun hayali; bir gün küçük bir kan testi ile anevrizma riskini belirleyebilmek. "Sonuç almamıza çok az kaldı" diyor. "Aspirin alın, bol bol su için" diyerek anevrizma riskini azaltmanın mümkün olduğunu anlatıyor. Onun basit ama etkili önerileri yalnızca Türkiye'de değil, Amerika'da da yüzlerce kişinin hayatını etkiliyor. Yale'deki dahi Türk doktor olarak adını duyuran Murat Günel, bu yazı dizisinde insan beynini ve hafızayı en verimli kullanma yöntemlerini GÜNAYDIN okurlarına anlatıyor.
İnsan beynini basit yöntemlerle daha verimli çalıştırmanın yolları var mı?
İnsan beyninin çalışmasında konsantrasyon ve dikkat çok önemlidir. Örneğin; gürültülü bir mekânda konuşan kişiyi dinlediğiniz zaman, etraftaki gürültüyü bir süre sonra duymayabilirsiniz. Dikkat ve konsantrasyon sayesinde, beyin gücü ve algılaması gerçekten artar. Bunun en ekstrem örneklerini bir kaza sırasında yaşayabiliriz. Zaman adeta durur ve etrafta her şey algılanabilir. Bu sırada yaşanan stresle, beyin en üst noktasında çalışmaktadır. Bu durumu normal zamana taşımak için dikkati ve konsantrasyonu artırmak gerekli. Bu noktayı, belirli disiplin sayesinde hayatın bütününe taşımak mümkün. Ancak bir günde bu alışkanlığı edinmeyi beklememek gerekli, her gün çok küçük ilerlemeler elde edilerek, uzun vadede bu seviyeye ulaşılabilir.
Beyni bir konuya maksimum odaklamak için neler yapılabilir?
Öncelikle bir hedef seçilmeli. Beyne yeterince fırsat verirseniz ve o yönde düzenli aralıklarla çalışmasını sağlarsanız, beyin onu kabul ederek sizi de şaşırtır. Burada sabır çok önemlidir. Örneğin; ben beyin kanaması ile gelen hastalara; sanki bir çocuk gibi yeniden yürümeyi, okumayı, hatta konuşmayı öğreneceklerini ve nasıl bir çocuk tüm bunları yıllar içinde öğreniyorsa, onların da aynı şekilde çalışması gerektiğini, zamana ihtiyaçları olduğunu söylüyorum.
BEYNİ GENÇ TUTMANIN SIRRI
Beyni yaşlanmanın etkilerinden korumak mümkün mü?
Beyni genç tutmanın en önemli sırlarından biri; damar sağlığıdır. Genç yaşta bile, beyindeki kılcal damarların kapanmasına bağlı olarak, çok küçük, fark edilmeyen beyin hasarları ortaya çıkıyor. Bu durum yaşlandıkça arttığı için yaşlılık demansına (yaşa bağlı unutkanlık) neden oluyor. Özellikle yüksek tansiyonu olanlarda ve sağlıksız yaşayanlarda, bu hastalıklar daha erken ortaya çıkıp, genç yaşta bunamaya neden oluyor. Bu nedenle, sağlıklı yaşamak, dengeli beslenmek ve buna egzersizi de ekleyerek hareket etmek çok önemli.
Spor yapmak beyni de etkiliyor mu?
Son yıllarda yapılan çalışmalar, egzersiz sırasında beyinde morfine çok benzeyen bir maddenin salgılandığı ortaya çıkarttı. Bu maddeye de 'endo' yani vücutta doğal olarak bulunan morfin 'endorfin' adı konuldu. Özellikle egzersizden sonra salgılanan bu madde, hepimizin bildiği haz duygusuna da yol açıyor. Fakat bu haz duygusunun dışında aynı zamanda etkilerini tam olarak çözemediğimiz faydaları da var. Özellikle egzersizde, hem kalp hem beyin sağlığı açısından kalp atış hızını belli bir noktaya getirip o noktada tutmak gerekli. Bunun en kolay hesabı da; 220'den yaşınızı çıkartıp, maksimum kalp hızını bularak, egzersiz sırasında yüzde 50 ile 70'ine ulaşmaya çalışmak. Örneğin 40 yaşındaysanız, en fazla kalp hızınız 180 olduğu için egzersize ilk başladığınızda kalp hızınızı 90 civarında tutup, ilerleyen haftalarda 110'a kadar çıkartmak hedeflenmelidir. Eğer hayatınızda hiç egzersiz yapmadıysanız, yürüyüşle başlayıp sonraki dönemlerde koşmaya geçilebilir. Böylelikle, beyin de dahil olmak üzere tüm damar sağlığını koruyabilirsiniz. Tabii egzersize başlamadan önce bir doktor kontrolünden geçmek gerekli. Yeme içme düzeni beyni etkiliyor mu? Kesinlikle evet diyebilirim. Beyin gıdasını sadece 'şeker'den veya 'keton' denilen bir maddeden alabiliyor. Ancak fazla karbonhidrat depolanması sonucu oluşan yağın fazlası da damar sertleşmesine neden oluyor. İşte son yıllarda özellikle batılı ülkelerde çok ilgi gören Atkins diyeti, çok protein ve çok az şeker yiyerek, vücudun karbonhidrat kullanımından bu keton dediğimiz maddenin kullanımına geçmesini sağlıyor. Uzun dönem etkileri bilinmediği halde, kısa dönemde zayıflama sağlarken, beyin ketonla beslenmeye başlıyor. Diyet nasıl olursa olsun, her gün yeterince su içmek hem beyin hem de vücut sağlığı için çok önemli.
DİYET BAŞ AĞRISI YAPMAMALI
Diyet yapılan dönemlerde insanlar çok daha stresli ve hatta unutkan oluyor. Bu durum neden kaynaklanıyor?
Beyin gerçekten çok bencil bir organ ve kendine yeterince gıda, oksijen ve kan gitmediği zaman vücudun diğer bütün organlarını zorlayarak, bu maddelere ulaşmaya çalışıyor. Örneğin; kan basıncı düştüğünde beyin refleks olarak vücuttaki kas tonunu azaltarak bayılmaya yol açıyor ki, kişi düşünce kalp ile aynı seviyeye gelerek beyne kan akımını sağlıyor. Aynı şekilde, sağlıklı yapılmayan diyet sırasında beyin gıda açlığı çektiği için çeşitli maddeler salgılayarak, kişiyi daha stresli ve sinirli hale getiriyor. Diyet sırasında bunları hissediyorsanız, dikkatli olmanız ve belki de diyet listenizi yeniden gözden geçirmeniz gerekir. Baş ağrısı özellikle bu durumda önemli bir sinyaldir.
Vitaminler beyin sağlığını destekler mi?
Ben vitamin konusunun biraz abartıldığını düşünüyorum. Günümüzdeki yiyecekler suni olarak güçlendirildiği için vitamin yetersizliğine girmek düzgün yemek yiyen bir insan için gerçekten zor. Son zamanlarda 'antioksidan' denen, bir bakıma vücutta paslanmayı engelleyen maddelerin alınmasının faydaları üzerinde duruluyor. Damarlara iyi gelen pek çok yiyecek, beyin için de yararlı. Özellikle; balık yağı ya da zeytinyağının önemli etkisi olduğunu düşünüyorum. Ancak her şeyden dengeli yemek gerekli. Bu konudaki en ilginç çalışmalardan biri maymunlar üzerinde yapıldı. Yemekleri kısılan, az yemek verilen maymunlar çok daha uzun yaşadılar.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
