Yetişkinler nasıl beslenmeli?
Değerli okurlar, artık çoğu insanda, beslenmenin sadece karın doyurmak olmadığı bilinci yerleşmeye başladı. Fakat yoğun bilgi bombardımanından dolayı genel bir kafa karışıklığının olduğunu kabul etmek gerekiyor. Bunun için genel olarak kabul edilen kriterleri bir araya toplayıp, size sunmayı uygun gördüm. Aşağıdaki anlatım biraz karışık görünse bile, üzerinde düşünüldüğünde size kendi ihtiyaçlarınızı hesaplamakta yardımcı olacağına inanıyorum.
* Emzirenler daha çok su içmeli
Pratik olarak normal bir yetişkinde su ihtiyacı, kullanılan her bir kkal enerji için bir mililitredir. Fakat su zehirlenmesi uzak bir olasılık olduğundan, ter, tuz ve iş nedeni ile ortaya çıkabilecek kayıpları kapatmak amacı ile ihtiyacın 1,5ml/kkal olarak hesaplanmasında fayda vardır. Normal olarak dışkı ile günde 50-100 ml., solunum yolu ile 500-1000 ml, idrar ile ise, 1000 ml. ya da daha fazla su kaybedilir. Günlük sıvı alımı sırasında bu miktarlar göz önünde bulundurulmalıdır. İshal ile birlikte sıvı kaybı günlük beş litreye çıkabilir ve her derece ateş artışı 200 ml. sıvı kaybına sebep olur. Susama hissi bozulmuş yaşlıların sıvı alımları takip edilmelidir. Gebelik sırasında günde sadece 30 ml. fazladan suya ihtiyaç varken, bu miktar emziren annelerde 1000 ml.ye çıkar.
* Hastaların enerji ihtiyacı fazla
Sabit bir ağırlıkta kalabilmek için alınan enerji ile harcanan enerjinin eşit olması gerekir. Harcanan toplam enerji Bazal Enerji Harcaması (BEH) + gıdaların yakılması için gerekli miktar + fiziksel aktivite sırasında harcanan enerji olarak hesaplanır. BEH kadın=655+(9,5Xa)+(1,8Xb)(4,7Xy) BEH erkek=66+(13,7Xa)+(5,0Xb)(6,8Xy) (a=ağırlık,kilo) (b=boy, cm) (y=yaş, yıl) Fiziksel aktivite için bazal enerji harcamasının yüzde 30'u hareketsiz yaşam için, yüzde 50'si orta derecede hareketli yaşam için, yüzde 100'ü yoğun fiziksel aktivite için eklenebilir. Hastaların enerji ihtiyacı genel durumuna göre artar. Hipotiroidi gibi metabolizmanın yavaşladığı durumlarda, enerji ihtiyacı azalır.
* Hamileler protein almalı
Besinlerle alınan proteinler, enerji kaynağı olmalarının yanında, vücutta yapılan proteinler için gerekli amino asitleri de içerirler. Sağlıklı bir yetişkinin dokuz temel amino aside ihtiyacı vardır; treonin, valin, lösin, izolösin, lizin, triptofan, metyonin-sistein, fenilalanin-tirozin ve histidin. Bu amino asitlerin her birinden günde 250-1100 mg alınmalıdır. Alınan protein miktarının ne kadar olacağı, bu proteinin biyolojik değerine, yani ne kadar temel amino asit içerdiğine bağlıdır. Biyolojik değerlerine göre protein kaynakları; hayvansal kaynaklar, baklagiller, hububat, kök bitkiler olarak sıralanabilir. Buna göre; bir yetişkin günde kilo başına 0,6 g hayvansal protein almalıdır. Biyolojik değeri daha düşük kaynaklardan ihtiyaç karşılanacak olursa, kilo başına alınması gereken protein miktarı artar. Protein ihtiyacı büyüme, hamilelik, süt verme ve kötü beslenmiş kişilerin tedavisi sırasında artar; karaciğer ve böbrek yetmezliğinde ise düşer.
* Yağ miktarı azaltılmalı
Gerçek yağ ihtiyacı günde sadece 1 gram çoklu doymamış linoleic asittir ve bu da, prostaglandin denilen bir aracının yapımı için kullanılır. Buna karşılık beslenme alışkanlıklarımız nedeni ile günlük enerjinin yüzde 35'inden fazlası yağlardan sağlanır. Bu oranın kalp hastalıklarından ve damar sertliğinden korunmak adına yüzde 30'un altına düşürülmesi ve doymuş katı bitkisel ve hayvansal yağların tüm alınan yağlar arasındaki oranının üçte biri geçmemesi gerekir. Doğru beslenme, neyi ne kadar yediğini ve kendi ihtiyaçlarını bilmekten geçer. Etiket okumayı bir alışkanlık haline getirmek gerektiği inancındayım. Sağlıkla kalın...
|
