Şişmanlar astıma daha yatkın
Son 20 yılda, şişmanlığa paralel olarak alerjik hastalıkların artması bilim adamlarının dikkatini bu yöne çekti. Yapılan bilimsel araştırmalar, şişmanların kilo verdiklerinde astım şikâyetlerinin hafiflediğini, akciğer fonksiyonlarının düzeldiğini ve ilaç ihtiyaçlarının azaldığını ortaya koyuyor
* Astım nedir?
Astım akciğerlerimizdeki hava yollarının, yani bronşlarımızın çeşitli uyaranlar etkisiyle yaygın olarak daralmasıdır. Bu daralma, ilaçlarla veya bazen de kendiliğinden tamamen düzelebilir. Bronşlardaki daralmanın birçok nedeni vardır: Bronşların etrafındaki kasların kasılması, fazla miktarda yapışkan sıvı salgılanması, bronş duvarında sıvı birikimi, bronşları döşeyen hücrelerin dökülmesi, bronş duvarlarının bağ dokusu artışı ile kalınlaşması, bronş duvarında çeşitli iltihap hücrelerinin toplanması daralmaya sebep olur. Astımlıların bronşları; soğuk hava, egzersiz, duman ve kokuya karşı duyarlıdır. Astım; "alerjik" ve "alerjik olmayan" diye ikiye ayrılır.
* Astım ne zaman başlar?
Çocukluk astımı beş yaşından önce başlamak eğilimindedir ve erkeklerde kızlara göre iki kat daha fazladır. Erişkinlerde ise, astım kadınlarda daha çok görülür. Kadın astım hastalarının yüzde 25'inde, astım 35 yaşından sonra başlarken, bu oran erkeklerde ancak yüzde 10 civarındadır. Erişkin astımı ise, 30 yaşından sonra herhangi bir yaşta ortaya çıkabilir. Astımlıların yüzde üçünde, ilk astım belirtilerinin 60 yaşından sonra görüldüğü anlaşılmıştır.
* Astım krizinin belirtileri nelerdir?
Tipik bir astımlıyı kriz anında tanımak kolaydır. Hastanın öksürüşü, hırıltısı, nefes alıp verişi çok karakteristiktir ve çoğu zaman hastayı henüz muayene bile etmeden, astım tanısı koyarız. Öksürük, balgam, hırıltılı solunum, nefes darlığı astımın ilk belirtileridir. Havaların değişken olduğu dönemlerde daha sık görülür, belirtiler gece sabaha kadar şiddetlenir.
* Ağır astım krizi nasıl anlaşılır?
Dudaklarda, tırnak yataklarında ve dilde morarma olur, şuur bozukluğu ve uyuklama hali görülür. Nefes alma sayısı dakikada 25'den fazladır. Göğüs duvarı ile karın duvarı hareketleri uyumsuzdur, kalp atışları dakikada 120'den fazladır. Nefes alırken kaburga aralıkları içeri doğru çekilir. Kollar bir yere dayanarak ve yardımcı solunum kasları kullanılarak, soluk alıp verilir. Kan basıncının çok yükselmesi veya hızla düşmesi, hastanın aşırı bir korku ve panik içinde olması, terlemesi, ağır astımın belirtileridir.
* Alerjik astım tedavi edilebilir mi?
İlaç tedavisine ve immunoterapiye çok iyi cevap verir. Alerjik astımın temel özelliği, hasta duyarlı olduğu allerjenle karşılaştığında ortaya çıkmasıdır. Bu duyarlılık alerjik deri testleriyle belirlenebilir.
* Alerjik olmayan astım ileri yaşlarda mı ortaya çıkar?
Hastalık belirtileri çoğu zaman 30 yaşından sonra ortaya çıkar. Bu hastaların ailelerinde, astım ve alerjik hastalıkların görülme sıklığı normal insanlardaki kadardır. Hastalığın seyri kroniktir, krizler ağır ve tedaviye dirençlidir.
* Neler astım yapar?
Astımın ortaya çıkmasında hem kalıtsal hem de çevresel faktörlerin yeri vardır. Bir kişinin astım olabilmesi için, her şeyden önce genetik yatkınlığın olması gerekir. Bu genetik yatkınlık, tek değil, birçok genin kontrolü altındadır. Genetik olarak astıma yatkın olan kişi; hava kirliliği, sigara, viral enfeksiyonlar, yoğun allerjen teması etkisiyle, günün birinde astım belirtileri göstermeye başlar. Araştırmalara göre, insanların yüzde 40'ında genetik olarak astıma yatkınlık var, ancak bu kişilerin sadece belli bir kısmında astım ortaya çıkar.
* Çevresel etkenler astıma yol açar mı?
Çevre tek başına etkili değil, ancak genetik olarak astıma yatkın kişiler, çevresel faktörlere maruz kaldıklarında, astım gelişme riski yükselir. Çocuğun dünyaya geldiği günden itibaren yoğun olarak ev tozu, evcil hayvan, küf gibi allerjenlere maruz kalması, annenin gebelik döneminde sigara içmesi, çocuğun evinde özelikle de yaşamının ilk yıllarında sigara içilmesi, hava kirliliği, viral alt solunum yolu enfeksiyonları, evlerin sağlıksız yerleşimi, iyi havalandırılmamış, güneş görmeyen karanlık ev koşulları, stres, yiyecek içeceklere eklenen koku verici maddeler astıma yol açabiliyor.
* Kilo ve astım arasında bir ilişki var mı?
Son 20 yılda, alerjik hastalık ve şişmanlık oranlarının artıyor olması, bu iki durumun birbirleri ile ilişkileri olup olmadığı sorusunu gündeme getirdi. Bu konuda yapılan pek çok araştırma var. Hem erişkinlerde hem de çocuklarda astım ve aşırı şişmanlık arasında bir ilişki var. Bu durumun vücut kitle indeksi ile ilgili olduğu düşünülüyor. Şişmanlarda astım krizleri daha sık ve daha ağır olduğu için, daha fazla ilaç kullanmak gerekiyor. Şişmanlar kilo verdiklerinde astım belirtileri ve ilaç ihtiyaçları azalıyor, akciğer fonksiyonları kolay düzeliyor.
|
