  |
|
Kızarmış patates fişlenecek mi?
Tüm dünya bugünlerde 'akrilamid'i tartışıyor. Özellikle patates kızartmalarında varlığı tespit edilen 'akrilamid' maddesinin kansere neden olduğunun anlaşılmasıyla fast-food mağazalarında satılan bu ürünlere 'uyarı' etiketi yapıştırılması gündeme geldi.
Günlük yaşamımızda yeni bir sözcük daha kendine yer buldu: Akrilamid. Bu bir tür kimyasal madde. Şeker ve karbonhidratın yüksek ısıya maruz kalması sonucu ortaya çıkıyor. Ve kanser yapıcı etkisi nedeniyle dünyanın da gündeminde. Dünya Sağlık Örgütü, İsveç, Norveç, İsviçre, İngiltere ve ABD'de yapılan araştırmalarda, akrilamid maddesinin cips, patates kızartması, kurabiye, tahıl ve ekmek gibi bazı nişastalı besinlerde görüldüğünü açıkladı. Bu besinlerin 120 derecenin üzerinde pişirilmesi sonucu ortaya çıkan akrilamid için ABD'nin Kaliforniya eyaletinde gelinen son nokta ise epey düşündürücü. Çünkü şu günlerde fast food mağazalarında satılan patates kızartması paketlerine 'kanser uyarısı' etiketlerinin yapıştırılıp yapıştırılmaması tartışılıyor.
İNSANLAR BUNU BİLMELİ
İnsan hakları konusunda çalışmalar yapan Avukat Rapheal Metzger, akrilamidle ilgili uyarı etiketinin mutlaka olması gerektiğini savunuyor. Metzger, "Bunu bilmek insanların hakkı. Herkes bu bilgiye mutlaka ulaşmalı" diyor. Kaliforniya Üniversitesi'nde Çevre Toksikoloji öğretim üyesi Takayuki Shibamoto ise bunun saçma olduğu görüşünde. Shibamoto, "Ateş bulunduğundan beri insanlık akrilamidli yiyecekler yiyor. Bu yeni bir şey değil ki..." Kimyacılar da bu tartışmalar için henüz erken olduğuna dikkat çekiyor: "Bu tip tartışmalar halkı yanlış yönlendirebilir."
TÜRKİYE DE TARTIŞIYOR
Türkiye'de ise durum daha çok yeni ama yetkililer bu tartışmaya katıldılar bile. Gıda Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Petek Ataman böyle bir uyarı etiketi için çok erken olduğunu söylüyor: "Akrilamid'in hangi oranda bulunduğunda kanser oluşturduğu tespit edilmeden böyle bir etiket yapıştırılması halkı korkuyu iter. Ama patates kızartmalarında akrilamidin daha yüksek oranda olduğu da bir gerçek." Sağlık Bakanlığı Kanser Daire Başkanı Prof. Dr. Murat Tuncer ise bisküvi, hamburger ve patates kızartması gibi içinde kanser etkisi bulunan tüm gıdaların üzerine uyarı yazılması gerektiği görüşünde: "İnsanların yedikleri gıdalar içinde ne bulunduğunu bilmeleri en doğal hakları. Kanada'da bu uyarılar riskli gıda maddeleri üzerinde bulunuyor. Patates kızartmalarında, 'Bu patatesin bir kilosunda 2 bin 200 miligram akrilamid bulunmaktadır' diye yazmalı."
TÜBİTAK İNCELİYOR
Öte yandan 2002 yılı başlarında, İsveçli bilim adamlarının gıdalarda yüksek ısılı işlem sonucunda akrilamid oluştuğunu belirlemelerinin ardından, AB, araştırmalar için gerekli kaynağı ayırmaya karar vermişti. Bu doğrultuda 'Heatox' projesi işleme konuldu. Toplam 4.2 milyon euro (yaklaşık 6 trilyon) bütçe ayrılan ve üç yıllık planlanan projeye Avrupa ve dışından olmak üzere toplam 23 araştırma merkezi katılıyor. Koordinatörlüğünü İsveç Lund Üniversitesi'nden Prof. Kerstin Skog'un yürüttüğü 'Heatox' projesine Türkiye'den de TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi destek veriyor. İki hafta önce AB tarafından sağlanan fonla çalışmalarına başlayan merkez, özellikle şu ana kadar pek çok Avrupa ülkesinde incelenmemiş olan ürün grupları üzerine yoğunlaşacak. İncelenecek ürünler arasında fırıncılık ürünleri, patates cipsleri, kuruyemişler, bebek mamaları, bisküviler, helva, kahve, kızartma türü ve ızgara yemekler yer alıyor. Veriler, henüz belirsizlik taşıyan, akrilamid sağlık riski değerlendirmesi çalışmalarında kullanılacak.
SONAT CANIDAR
|
