  |
|
Kazık müjdesi!
İstanbul Boğazı'nı birleştirecek Tüp Geçit İhalesi sonuçlandı. En uygun fiyatı veren (875 milyon dolar) Gama-Nurol-Kumagai- Taisei konsorsiyumu kazandı. Bazı gazeteci dostlarımız bu haberi "yılın ilk müjdesi" olarak duyurdu. Benim hisselerim ise farklı. Olayı "Yılın ilk kazık müjdesi" şeklinde değerlendirmek yanayım. Neden böyle hissediyorum? Birincisi, bu ihalenin serbest rekabet koşullarına göre yapılmadığını düşünüyorum. Projeyi pişiren Japon hizmet şirketi Marubeni. Marubeni'nin inşaat işlerindeki taşeronu ise Kumagai. Japon hizmet şirketlerinin işi, bizim gibi gelişmek için çırpınan ülkelerde yerli ortaklar bularak proje yaratmak. Projeler dünya rekabetine kapalıdır. Ardından devreye projeyi kredilendirecek Japon Uluslararası İşbirliği Bankası (JBIC) girer. Ülkenin mevzuatı, kanunları projeye uygun hale getirilir, hazine garantileri sağlanır ve ihale açılır. Yerli firmalar ihaleye Japon ortak almadan giremezler. Türkiye'de de aynen böyle olmuştur. Hemen hepsi JBIC'in fonlarıyla beslenen, korunan Kajıma, Nistimatsu, Mitsubisi, Hazama, Obayasaki, Kumagazi, Tasia gibi firmalar bu tip ihalelelere zarf atar. Sanırsınız ki, müthiş bir kapışma olacak. Fiyatlar birbirine çarpacak ve (Türkiye için) en uygun rakam çıkacak. İddia odur ki, Japonlar kendi aralarında rekabet etmezler. JBIC, işi pişiren, pazar aradığı ülkede mevzuatı, işe uygun hale getiren Japon hizmet şirketine malı yedirir. (Marubeni- Kumagai ve Gama işbirliğini 3 ay önce yazmış ihaleyi bu firmaların alma ihtimaline değinmiştim) Diğer Japon firmaları işi bozmaz, bozamaz. İhalenin kaça biteceği, kimi kazanacağı, JBIC merkezinde karar verilir. Ülkelerin hükümetleri, ihale komisyonları kendilerine verilen rol kadar etkilidirler. Böbürlenme ve projeyi sahiplenme konusunda ise serbestlerdir! Bir müteahhitin söylediği gibi JBIC, Japonya'nın İnci Baba'- sıdır. Ankara'da bir dönem kamu ihalesi alacak firmalara sıra numaralarını İnci Baba verirdi. Adildi. Kimsenin kimseye hakkının geçmesine izin vermezdi. Herkes ihale alacağı zamanı beklerdi. Bu süre içinde birbirlerine taşeron hizmeti vererek yaşarlardı. İnci Baba, yanlış yapana, ihaleyi kazanmaması(!) gerekirken, fiyat kırarak kazanan firmanın sahiplerine racon keserdi. Japonların mevcut sistemi daha modern işlettiklerine şüphe yok. Serbest rekabet olsaydı ihale rakamının 450 milyon dolarlara ineceğine de emin olabilirsiniz... JBIC uzun vadeli kredi sağlamış: 10 yıl ödemesiz, 40 yıl vadeli. Allah aşkına bu proje için Yap-İşlet- Devret modeliyle başvuran bir uluslararası firma duydunuz mu? Demek ki karlı değil. Kazık hissedilmedi, acıtmadı diye sevinelim mi?
|
