Pasaport almanın kolaylığı bir ülkenin ne kadar demokratik olduğu, idarenin ne kadar "kullanıcı dostu" olduğu ile yakından ilgilidir.

Pasaport almanın sürati ile demokrasinin gelişmişliği arasında sıkı bir ilişki var.

Hukukçu Orhan Apaydın ve halk ozanı Ruhi Su'nun pasaport verilmediğinden tedavi için dışarıya gidemediklerinifve son nefeslerini vatanlarında almanın mutluluğunu yaşadıklarını hatırlıyorum. Durum artık o kadar kötü değil. Ama pasaport almak hâlâ karın ağrısına benziyor ve idare bazan, tıpkı gözaltı gibi, pasaport vermeme veya geç vermeyi bir ceza olarak kullanabiliyor.

İdeal koşullar altında pasaport ucuz, uzun ömürlü ve alınması kolay olmalıdır. Çok seyahat eden kişiler "duble," yani normal pasaportun iki misli kalınlığında pasport alabilmelidir. Ve pasaport itina ile basılmış estetik bir kitapçık olmalıdır.

Türk pasaportunun bu bakımdan bazı eksikliklerini işadamı Mehmet S. Tuna'dan dinleyelim:

"Sık sık seyahat eden bir işadamı olarak Türk pasaport defterinin hatalı dizaynına dikkat çekmek istiyorum.

Türk olduğum için maalesef hemen hemen her ülkeden vize almak zorundayım. Bu da her ülke için takriben bir pasaport sayfasının kullanılması demektir.

Mevcut pasaportumda bulunan toplam 60 sayfanın:

1-4. Dört sayfası kimlik bilgileri (gerekli olduğunu kabul ediyorum ama daha az sayfaya sığabilir)

5. Bir sayfası çocuklar (buna da gerekli diyelim)

6-10. Beş sayfası temditler (son 35 yıldır hiç kullanmadım)

11-14. Dört sayfası açıklamalar (son 35 yıldır hiç kullanmadım)

39-46. Sekiz sayfası gümrük ve döviz kayıtları (otomobille yurt dışına çıkarsam damgalanıyor)

48-59.f On iki sayfası giriş-çıkış kayıtları (5 sayfası kullanıldı)

60. Bir sayfası nüfus kayıt bilgileri (gerekli olduğunu kabul ediyorum)

Görüldüğü gibi 60 sayfalık pasaportun sadece 25 sayfası vize kayıtları için ayrılmış olup, geri kalan 35 sayfanın çoğunluğu ne işe yaradığı belli olmayan bürokratik işlemlere ayrılmıştır.

Bufbencilce yapılmış ve bürokrasiye ayrılmış sayfalara, yabancı konsolosluklar üstünde 'visas are not applicable, renewals, giriş-çıkış' ibareleri olduğu için, vize vurmamaktadırlar..

Şu anda pasaportumda 24 adet tamamen boş sayfa bulunmasına rağmen boş vize sayfası olmadığı için vize alamadım.

Bu sorunun önüne geçilmesi için pasaportların sayfa sayfa parsellenmesinden vazgeçilmesinin yerinde olacağı kanaatindeyim. Böylece bürokratlarımız kendilerine ayrılmış olan özel sayfalardan fedakârlık yaparak ve eğer kayıt yapmaları gerekiyorsa, bunu herhangi bir sayfaya yapmaları halinde, ben de bir vatandaş olarak anayasal seyahat özgürlüğümü daha rahat kullanabileceğim."

Pasaporta göre vatandaş yapılan dönemden vatandaşa göre pasaport yapılan döneme geçtiğimizde Mehmet Bey'in şikâyetlerine cevap verilmiş olacak. O zaman geldiğinde 15 - 20 yıl süreli 120 sayfalı pasaportlar olacak. Başvurulan hafta içerisinde evimize postalanacak. Hiç kimse, siyasi görüşlerinden dolayı pasaportsuz bırakılmayacak.

Ve kötü basılmış, ucuz bir ilkokul defterine benzeyen pasaport defterinin yerine 750 yıllık bir impartorluk geleneğine sahip, İznik çinileri ve hat işleri ile ünlü bir ulusa layık estetikte pasaportlara sahip olacağız.

Ama, nefesinizi tutmayın.