Hükümet üç yıldan beri ekonomide reform üzerine reform gerçekleştiriyor. Büyük siyasal riskler içeren; kamuoyunu, iktidar partilerinin seçmen tabanlarını ayağa kaldıran radikal düzenlemelerin altına IMF dayatmasıyla da olsa, gönülsüz de olsa imza attı. Ekonominin yasal altyapısı önemli ölçüde sağlamlaştırıldı.

Ancak dün tamamlanan IMF görüşmeleri sırasında da ortaya çıktığı gibi hâlâ hükümet kararı bekleyen kritik bazı kararlar var. IMF'ye söz verilmesine karşın hükümet bazı kararları almakta zorlanıyor.

Örneğin kamudaki istihdam fazlasının eritilmesi...

IMF'ye verilen son niyet mektubunda hükümetin, kamudaki istihdam konusunda kapsamlı bir envanter hazırlamak ve belirlenecek istihdam fazlasının bu yıl sonuna kadar eritilmesi yönünde taahhüdü vardı.

Fakat görüldü ki, henüz ortada istihdam fazlasının ne kadar olduğuna ilişkin net bir rakam bile yok.

Bu konuda IMF'in, Dünya Bankası'nın ve Hazine'nin bazı varsayımları var. Özel sektördeki üretim ve işçilik katsayıları, işçi başına düşen üretim ve katma değer oranları dikkate alınarak yapılan bazı kaba hesaplar var. Bu hesaplamalardan çıkan sonuç ise kamuda 120 bin ila 260 bin arasında değişen rakamlarda istihdam fazlası olduğu.

Önce sayı üzerinde IMF ile mutabakata varılması gerekiyor. Bu mutabakat ortaya çıktıktan, istihdam fazlasının ne kadar olduğu netlik kazandıktan sonra da bu personelin üçte birinin 1 Haziran 2002 tarihine kadar, ikinci üçte birlik bölümünün 1 Eylül 2002'ye kadar, geri kalanının da 1 Ocak 2003'e kadar, kademeli biçimde işten çıkarılmaları gerekiyor.

Ancak ortaya çıkan rakamlar bırakın hükümeti, bürokrasiyi dahi ürkütüyor. Bürokratlar da son bir buçuk yıldan beri yaşanan ekonomik kriz nedeniyle ülkede işsiz sayısının zaten çığ gibi büyüdüğü bir ortamda hükümetin yüz binlerce işçiye kapıyı göstermeyi göze alamayacağını biliyor. Onun için de şimdi hükümeti ürkütmeyecek bir rakam aranıyor. Hassasiyet gösterilen bir başka nokta da, kamuda toplu işçi kıyımı izlenimi yaratmayacak, sendikaları ayağa kaldırmayacak uygun bir çözüm formülü arayışı.

Halen özelleştirme kapsamında bulunan KİT'lerden 18 bin işçinin sorunsuz biçimde emekliye sevkedilebileceği belirtilerek 1 Haziran'a kadar olan taahhüdün böylelikle yerine getirilebileceği planlanıyor.

Yine kamudaki istihdam fazlasının belirlenmesi çalışmaları sırasında son derece çarpıcı savurganlık ve verimsizlik örnekleri de gözler önüne seriliyor. Bu alanda çarpıcı bazı örnekler de ortaya çıkıyor. Hiç çalışmadan devletten maaş alan, hatta üretimi olmayan tesisten üretim primi alan on binlerce işçi olduğu ortaya çıkıyor.

Birinci örnek Yüksek Denetleme Kurulu raporlarına da giren Murgul Bakır Madeni İşletmesi... Burada maden bittiği için tesisin kapatılması, işçilerin ya iş akitlerinin sona erdirilmesi ya da başka kamu tesislerine gönderilmesi gerekiyor. Ancak bu yapılamıyor ve 700 işçi yıllardan beri çalışmadan devletten para almaya devam ediyor.

Benzeri örnekler başka kamu tesislerinde de mevcut. Bazı kamu işletmeleri de bugün yüzde 15 kapasite ile çalışıyor, bazı kuruluşların toplam satış ciroları işçi ücretlerini ödemeye yetmiyor.

IMF, "kamudaki bu verimsizliğe, bu savurganlığa son verin" diyor. Hükümetin de bir itirazı yok ama zamana ihtiyaç duyuluyor. Bugünkü kriz ortamında 150 - 200 bin işçinin zorunlu emeklilik veya iş akdinin feshedilmesi kararı, hükümeti olduğu kadar ekonomi bürokrasisini de ürkütüyor.