Geçen pazartesi akşamı Atatürk Kültür Merkezi'nde bir Oğuz Tansel geces düzenlendi. Ben de Tansel üzerine bir konuşma yaptım. Bu konuşmayı okurlarımla paylaşmak istiyorum. Oğuz Tansel, beş parmağına beş marifeti sığdırmıştı. Birincisi halk bilimciliği, ikincisi masalcı babalığı, üçüncüsü şairliği, dördüncüsü öğretmenliği, beşincisi ise bütün bunları da kapsayan 79 yıla sığdırdığı onurlu yaşamı...
Bence de en önemli yönü, ülkemizde pek görmezlikten gelinse de, şiirleri kimi antolojilere alınmasa da şairliği... Çünkü şair kimliği olmasa düzyazıya dayanan masalları kim böylesine şiirsel bir dille canlı kılabilirdi?
Bir küçük örnek vermek istiyorum:
"Düş mü gerçek mi pek ayırt edemiyorum. Ağrı Dağı'nda mı, Uludağ'da mı, İda Dağı'nda mı gördük kesinleştiremiyorum. Ortalık günlük güneşlikti, dağın tepesine yakın bir düzlükte, orman ala sabah boyasına büründü. Ulu, görkemli bir çınar, gökyüzü katlarında bulutlarla sarmaş dolaştı. Bir köyü gölgeleyecek genişlikteki dalları, yaprakları arasında, türlü, boyalı kuşların ötüşmesi, çamları gürgenleri ürpertip dağı kökünden sallıyordu." Bu tepeden tırnağa bir şiir değil midir?
Bugün Tansel'in elimizin altında dört şiir kitabı bulunmakta:
İlki 1953 tarihli "Savrulmayı Bekleyen Harman", ikincisi 1962'de çıkan "Gözünü Sevdiğim", üçüncüsü toplu şiirlerini bir araya getiren 1986 tarihli "Sarıkız Yolu",f dördüncüsü ise aramızdan ayrılışının ardından kızı Aysıt Tansel'in basıma hazırladığı 1999 tarihli "Dağı Öpmeler"...
Bir de bunlara Metin Eloğlu ile birlikte günümüz Türkçesine şiir olarak aktardıkları "Bektaşi Dedikleri"ni eklemek gerek...
Peki, neydi Oğuz Tansel'in şiirinin özellikleri?
Sözün ilmiğini başta atmak gerekirse şunlar söylenebilir:
Toplumsal gerçekçi bir çizgi üzerinde sevginin ve kardeşliğin, özgürlük ve barışın, insana saygının öne çıktığı, eşitlikçi bir dünyanın özlemi...
Türkçeyi ustalıkla kullanmak, hatta dağarını genişleterek halk söyleminden, folklorik öğelerden yararlanmak...
Tabiata insancıl bir yaklaşım...
Ve tabii bütün bunların üzerini bir tül misali örten coşkulu bir lirizm...
İnsanın umutsuzluğunu anlatırken "Uzanmaz yere göklerin eli" diyecektir. Ama umudu anlatırken de "Seven ve yaratan kişilerden selamı"nı esirgemeden bütün kötülükleri unutacak "umut yıldızları konacaktır dizine"...
"Mayku", edebiyatımızın en güzel aşk şiirlerinden biridir:
Tansel ayrıca "ağacım, bana da ver sabrından" diyecek kadar tabiata tutkundur.
"Kara Yazı" şiiri, masalcı babalığının göstergesi olarak bir halk türküsünün modern şiire yansıyışının pek güzel bir örneğidir.
Hiciv de onun şiirinin özelliklerinden biridir, ki kaynağını taşlamalardan almaktadır. Yüreğinin penceresini dünyaya açık tutar. Vietnam ve Ortadoğu için de şiir yazar, şair dostları Ergin Günce, Hasan Hüseyin, Metin Eloğlu için de...
"Hastanede" şiirinde köyüne dönüş parasını rehin bırakan bir hastayı anlatırken güncel sorunları da irdelediği görülür ve geleceğe yönelik düşüncelerini açıklar, Bu yüzden zehrinden içse de tadından yenmez bir dünyanın özlemindedir. Uçtukça büyüyen kuşun özgürlüğünün hasretinde...
Çünkü ona göre yüreğinde aşk olmayan yangın yemiş göknara benzer. Bir dudağı yerde bir dudağı gökte masal kahramanları onun şiirinde "saçları portakal, dudağı nar, dimdik memeli Amazonlar"a dönüşür.
Eli tek, dili pek, beli berk insanın şiirini yazmaya çalışmıştır ve yazmıştır da...
Daha ne olsun...
