En iyi senaryo
Piyasaların beklendiği en iyi senaryo şöyle: IMF bir an önce mali yardımı da içeren bir anlaşma yapmaya kadar verecek. Bu anlaşma ile gelecek 'ufak' yardımın yanı sıra, yurtdışı yatırımcılar harekete geçip, Türkiye'ye para getirecek. Merkez Bankası satın aldığı dövizler karşılığında piyasaya para verecek. Mali sistemin 1.2 milyar dolar civarındaki açığı kapanacak. Aynı zamanda Merkez Bankası faiz oranlarını indirecek. Böylece finansman maliyeti düşecek, tüketim artacak ve ekonomi canlanacak. Bu durumda faiz oranlarının enflasyona göre yüzde 12-15 reel faize doğru indiğini, yani bileşik bazda yüzde 75-80'e düştüğünü görebiliriz. Daha aşağısı şimdilik zor.

Pürüzler
Ancak herşey bu kadar pembe değil. IMF'yle anlaşma yapılsa da faizin yüzde 75-80 gibi bir düzeye inmesini sınırlayacak bazı riskler var.

* IMF ile anlaşma zamanlaması, hükümet ortaklarının reformlar konusundaki anlaşma hızına bağlı. Süre uzarsa yurtdışından beklenen paranın başka bir faktörle çakışıp sınırlanması gündeme gelecek: Y2K faktörü. Yurtdışındaki bazı büyük kurumsal bankaların 2000 yılı tedirginliği nedeniyle sonbaharla birlikte piyasa işlemlerinin azaltıp, en azından yeni yatırım yapmamayı düşündükleri biliniyor. Türkiye'de yoğun işlem yapan yabancıların çekilmesi, ya da pozisyonlarını minimumda tutması, piyasaların derinliğini azaltıcı bir faktör. Derinliğin azalması da ister istemez faizin yükselmesi anlamına geliyor.

* 5.5 katrilyon liradan 9.3 katrilyona rezive edilen bütçe açığı, Hazine'nin finansman yükünün artacağını gösteriyor. Vergi gelirlerinin artırılması ile bu açığın kapanması zor. Bu da Hazine'nin borçlanacağı, yani faizler üzerinde baskı yaratacağı anlamına geliyor. Nitekim IMF Türk ekonomisine ilişkin tespitlerinde bu noktaya dikkat çekerek, ÖTV getirilmesi ve ATV'nin artırılması gibi önlemleri ön plana çıkarıyor.

Nadin TAŞCIOĞLU