BOTAŞ konusunda bilinmesi gerekenler

BOTAŞ konusunda bilen de konuşuyor, bilmeyen de. Konuyu uzmanına sordum ve çok farklı şeyler öğrendim. Bir kere, BOTAŞ'ın kötü yönetilmesiyle, son yapılan zammın bir ilgisi yok. Neden mi? Açıklayayım:
İYİ YÖNETİM: BOTAŞ'ın satış fiyatı, 1000 metreküp doğalgaz=514 dolar. Buna 15.58 dolar Özel Tüketim Vergisi'ni (ÖTV'yi) ilâve edeceksiniz. Ayrıca, 95.5 dolara tekabül eden yüzde 18'lik bir KDV uygulaması mevcut. Fiyat yüzde 90'lar mertebesinde doğalgaz maliyetinden kaynaklanıyor ve yurtdışına ödeniyor. Enerji Piyasası Denetleme Kurulu (EPDK), BOTAŞ için bir iletim tarifesi tesbit ediyor. Bu iletim tarifesinin içinde, amortisman bedeli, işletme gideri, finansman ve azami kâr yer alıyor. EPDK'nın tesbit ettiği tarife, 1000 metreküpte 10.5 dolar.
Dolayısıyla, BOTAŞ çok iyi yönetilse dahi, iletim tarifesi ancak 5 dolar azalabilir. Yani, satış fiyatı ancak 5 dolar inebilir. Dolayısıyla, konunun iyi veya kötü yönetimle bir ilgisi yok.

Öğrendiğim başka konuları da okurlarımla paylaşmak isterim:
DOĞALGAZ FİYATI: Doğalgazın alış fiyatı Türkiye'de Avrupa ülkelerine göre daha ucuz. Ama üzerine, ÖTV ve KDV bindiriliyor. Üstelik verginin vergisi alınıyor. Önce ÖTV, sonra da toplamın yüzde 18'i olarak KDV uygulanıyor.
BOTAŞ'IN ZARARI: BOTAŞ, 2003'e kadar kâr ediyordu. 2002'de ham petrolün varili 22 dolardı; Temmuz 2008'de 147 dolara çıktı. 2007'den 2008'e kadar gerekli zam yapılmadığı için, BOTAŞ zarara geçti. 1 Temmuz 2008'de otomatik fiyatlandırma, Başbakan'ın başkanlığında 6 bakanın iştirakiyle toplanan Yüksek Planlama Kurulu kararıyla uygulamaya girdi. Buna göre, 6-9 ay önceki petrol fiyatları ve şu an mevcut dolar kurları, otomatik olarak fiyata yansıtılıyor. Yani son zam, hükûmetin aldığı bir karar değil.
BOTAŞ'IN ALACAĞI: 15 milyar YTL alacağı var. Bunun 13 milyar civarındaki kısmı, elektrikten kaynaklanıyor. Türkiye Elektrik Dağıtım AŞ (TEDAŞdevletin elektrik dağıtım şirketi), Elektrik Üretim AŞ'ye (EÜAŞ'a) borcunu ödemiyor. Çünkü o da alacağını tahsil edemiyor. Kayıp kaçak oranı yüzde 22. Bu oranın sadece 6'sı iletim hatlarındaki kayıptan kaynaklanıyor. TEDAŞ, özellikle Güneydoğu'da ya da İstanbul gibi büyük kentlerde parasını toplayamıyor. Çiftçi de çoğu zaman borcunu ödeyemiyor.
Sayaç okumaya giden görevliye 800 YTL ücret veriyorsunuz, rüşvetle eksik okuması sağlanıyor. Bunlarla baş etmek kolay değil. Hastanelerden, okullardan da zaman zaman para toplanamıyor. Bu yüzden, Dağıtım AŞ, Elektrik Üretim AŞ'ye borç takıyor, Elektrik Üretim AŞ de BOTAŞ'a...
Kısacası, bir fasit daire içindeyiz.