Anadolu uygarlığının 'güzel' tarihçesi

Dur durak bilmeden yol alan bir kervan, gün batarken Nemrut Dağı'nın eteklerine ulaşır. Kervanı koruyanlardan biri, okuyla 'karakuş'un konduğu uzun ve parlak bir taşa nişan alır. Ok yaydan fırlar, karakuşun yanından geçip karşı sırta giderken bir ışığa dönüşür. Işığın içine bir yaşlı çınar ile yanındaki evin aydınlığı düşer. Kervandakiler şaşkınlık içindedir. Kervanbaşı "Toplanın, gidiyoruz," der. Kervan karşı sırta ulaşır. Evde yaşlı bir kadın ile oğlu ve kızı vardır. Oğlan bir koç keser, kız süt sağar; sütten peynir, undan ekmek yapar. Herkes yer içer; boşalan tabaklar yeniden dolmaktadır. Sonsuz bir şölendir. Bu arada kervanbaşı, ay parçası kızı çok beğenmiştir. Anasından kızı ister. Yaşlı kadın kızının gurbete gitmesine razı değildir. "Hele öteki gelişe, kısmet," der. Aradan günler, aylar geçer. Aynı kervan bir kez daha gelir sırta. Yine çadırlar kurulur. Yine sütler sağılır, koç kesilir, şölen kurulur. Sabah olunca kervanbaşı, yaşlı ananın korku dolu gözlerine aldırmadan, ay parçası kızı develerden birine bindirir. Yola koyulurlar. Kâhta deresi kurumuştur. Uzun yol için tulumlarda su yoktur. Kız, kervanbaşına "Beni deveden indirin," der. Deveden inen kız elini toprağa şefkatle sürünce dağ taş suya kesilir. Kendisini de suya atar, yıkanmaya başlar. İşte o anda suyun fışkırdığı yer yarılacak ve ay parçası kız, bir ışık demeti içinde kaybolacaktır. Gürol ve Zeynep Sözen, yukarıda anlatmaya çalıştığım 'efsane' misali, sanki o 'ay parçası kız'ı ararcasına Anadolu topraklarında 'Güzeli Arayış'ın izini sürüyor. Destanlar, masallar, şarkılar ve Gürol Sözen'in deyişiyle "Noktalar, daireler, kareler, çaprazlar, dalgalı ve kesikli çizgiler, üçgenler, kare içinde çapraklar, gamalı haçlar, spiraller, çarkıfelekler," ile Anadolu'nun 10 bin yıllık tarihinin bir fotografisi... Ve daha niceleri... Hayat ağaçları, rozet çiçekleri, kartallar, grifonlar, ejderler, kuşlar, aslanlar, kalpler, eller, gözlerle bezeli sonsuz bir arayış. Yine Sözen'in deyişiyle hayatın kendisi... Anadolu topraklarında 10 bin yıldan beri hüküm sürmüş kültürlerin, dünden günümüze simgeler dünyasındaki izleri... Gürol ve Zeynep Sözen, bu simgeler dünyasının heykelden, küpeden, kupadan, bir kitap sayfasından, kilim parçasından, çini tabaktan oluşan görsel dünyasının kapılarını açarken, bir deneme ustalığıyla da mitoslar, masallar, şiirlerle ördükleri 'yazı'larıyla bu dünyanın, bir başka deyişle Anadolu'nun 10 bin yıl öncesinden günümüze 'sanat'ın, bu sanatı oluşturan güzelliğin haritasını çıkarıyorlar. Örneğin, Antandros kenti yamaç evlerinin yer mozaiklerinden bir ayrıntının güzelliği üzerine Sözenler'in bilgi ve birikiminden süzülen bilgilerin, belgelerin ışığı düşüyor.

HSBC'DEN DESTEK
Anadolu Topraklarında Güzeli Arayış kitabı, bütün bu nedenlerle gerçekten de "Savunusuna gerek olmayan Anadolu toprağının ya da uygarlıklarının görücüye çıkması," bir anlamda... Mevlânâ ne diyor? "Bütün güzel, hoş ve yaraşan şeyler gören göz için yapılır." Gürol ve Zeynep Sözen, işte bunun için 'göz' olup, 'gözcü' olup çıkmış bu uzun yolculuğa; ellerine, yüreklerine sağlık... Bu arada proje danışmanlığını yine Gürol Sözen'in yaptığı HSBC Bank, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Türk ve İslam Eserleri Müzesi işbirliğiyle 'Farklı Kültürlerde Güzeli Arayış' konseptiyle düzenlenen sergi ise Anadolu topraklarındaki birbirinden değerli tarihi eserleri bir araya getiriyor. Türk ve İslam Eserleri Müzesi'nde sergilenen eserlerin ortak özelliği 'Güzeli Arayış' serüveninin simgeleri olmaları... Hazırlık aşamasının yaklaşık iki yıl sürdüğü sergide taş, mermer, toprak, bronz, altın, gümüş, değerli taşlar, elyazması, cam, ahşap, kumaş, deri, sedef, halı, kilim, çini, seramikler yer alıyor. 700'e yakın seçme eser, müzenin 4000 metrekare kapalı salonlarında izleyiciye sunuluyor. Anadolu Topraklarında Güzeli Arayış'ın, daha doğrusu uygarlığın bu büyük serüveninin tarihçesine tanık olmak için 17 Ağustos'a kadar zamanınız var.