Bıçak sırtında patinaj

Yıllık tüketici fiyat artışı yeniden çift haneye yükseldi. Mayıs rakamının yüzde 1.49 çıkması ile yıllık enflasyon yüzde 10.74'e ulaştı. Bitişikte görüldüğü gibi, yatırım araçlarının mayıs ve beş aylık getirileri büyük ölçüde negatife dönüştü. Yıllık enflasyonun tek haneye indiği Mayıs 2004'ten sonra geçen 4 yılda patinaj yapıp duruyoruz. İki kez yüzde 10'un üzerine çıkan, son bir yıldır tek haneli bir seyir izleyen enflasyon yeniden çift haneli artık. Enflasyonun bu düzeyinden geçmişteki kadar kolay ve kısa zamanda tek haneye dönüp dönmeyeceği belli değil.
En azından bu kez işimiz daha zor. Çünkü artık geçmiş yıllardaki koşullar önemli ölçüde değişti. Ne küresel konjonktür ne de Türkiye aynı durumda değil.

- Dünyada da artıyor- Öncelikle enflasyon artık dünyada da yükseliş eğiliminde. Geçmiş yıllarda ucuz ihracatı ile enflasyonu düşürücü etki yapan Çin'in bu durumu giderek ortadan kalkıyor. Üstelik geliri artan Çin'in tüketim alışkanlıkları da değişiyor, bu da petrolden, buğday ve ete kadar küresel emtia ve gıda fiyatlarını, dolayısıyla küresel enflasyonu artırıyor.
Son yıllarda geliri artan ülkelerin küresel talebi artırması, bunun da emtia ve petrol fiyatlarını tetiklemesi küresel enflasyonu etkiledi. Küresel ısınmayla gıda üretiminin azalması, dünya nüfusuna her yıl 80 milyon kişinin eklenmesi gıda fiyatlarını yükseltiyor.
Özellikle petrol ve enerji fiyatlarındaki hızlı artışlar da gıda fiyat artışlarına eklenmesi enflasyonu maliyet yönüyle körüklüyor. Demir çelik, bakır, altın, gümüş gibi emtialar yanında dünya navlun ve diğer taşıma fiyatları da artıyor.

- Türkiye ne yapabilir?- Yurtiçinde ise mali disiplini geçmiş yıllardaki gibi sıkı bir şekilde götüremiyoruz. Geçen yıl seçimler vardı. Bu yıl ise siyasi gerginlik ve iktidar partisini kapatma davasının ne olacağının belirsizliği yaşanıyor. Önümüzdeki yıl yerel seçimler yapılacak. Popülist uygulamaların dozu ile birlikte enflasyon da artıyor.
Enflasyonla mücadelede ağırlık faiz artışına ve ona bağlı olarak liranın değerlenmesine verilmiş gibi. Kira fiyatlarını kontrol altına alabilecek konut üretiminin artırılmasına ise uygun bir zemin yok. Hem beklentiler bozuldu hem de faizler yükseldi.
Gıda fiyat artışı karşısında ise alınacak önlemlerden biri gereksiz aracı zincirini ortadan kaldırmak. Üretici ile tüketiciyi daha kısa yoldan buluşturmak maliyetleri dizginleyebilir. Bu konuda alınabilecek önlemler var ama bunun da belli bir zamanı ve siyasi kararlılığı gerektirdiği açık.

- Bıçak sırtı gidiş- Doğalgaza daha yeni zam geldi. Elektiriğe de gelecekmiş. Üretici fiyatları da yıllık yüzde 16.53 gibi yüksek bir düzeyde. Bu fark, bir süre sonra tüketici fiyatlarında yukarı yönlü baskı yaratacak.
Enflasyonda son yıllarda patinaj yapıyorduk. Yüzde 10 gibi çift haneli psikolojik etkisi yüksek rakamların kâh bir tarafına kâh diğer tarafına düşüyorduk. Böylesine bıçak sırtı bir gidiş vardı.
Ancak bundan sonraki dönemde şartlar çok daha zor. Enflasyonda aynı sonucu elde etmek için hükümet ve toplum olarak daha büyük fedakârlıklarda bulunmak zorundayız. Yoksa patinaj yerini yükselişe bırakabilir.

- Sonuç- "Kesin olmayan bir şeyi ararken, kesin olan şeyleri kaybederiz." Latin Atasözü