RP davası ve AİHM

Alman Komünist Partisi'nin kapatılması kararı, 1957'de Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin (AİHM) önüne gelmiş ve mahkeme, bu partinin kapatılmasını onaylamıştı. Çünkü Alman Komünist Partisi, proletarya diktatörlüğünü savunuyor ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 17'nci maddesi çerçevesinde, şiddeti veya nefreti yaymayı hedefliyor, cesaretlendiriyordu.
AİHM'nin baktığı diğer parti kapatma davaları Türkiye ile ilgili: Türkiye Birleşik Komünist Partisi (TKP), Sosyalist Parti (SP), Özgürlük ve Demokrasi Partisi (ÖDP); bir de Refah Partisi (RP).
Mahkeme, RP hariç, diğer 3'ünde kapatmayı haksız buldu. Sözleşme'nin örgütlenme özgürlüğünü düzenleyen 11'inci maddesi, hürriyetlerin, "bir toplumda zorunlu tedbirler niteliğinde olarak, ulusal güvenlik, kamu güvenliği, barış ve düzenin sağlanması, suç işlemenin önlenmesi, sağlığın veya ahlakın veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması amacıyla" kanunla sınırlanabileceğini öngörüyor. Mahkeme, TKP, SP ve ÖDP ile ilgili kapatma kararının meşru amaçlardan "ulusal güvenlik" ile irtibatlandırılabileceğini kabul etti. Ama özgürlüğe müdahalenin meşru amaca yönelmesi yeterli sayılmıyor. Aynı zamanda, demokratik bir toplumda zorunlu olup olmadığına, mevcut tehlikeyi önleme açısından başka bir çare bulunup bulunmadığına, verilen ceza ile ulaşılmak istenen meşru amaç arasında orantının mevcudiyetine de bakılıyor.
AİHM, RP'nin kapatılmasını ise haklı gördü. Ama birçok kişinin sandığının aksine, başörtüsü serbestisini istemenin tek başına laiklik karşıtı bir tavır olmadığı fikrini benimsedi. Kararın 72'nci paragrafında özetle şöyle deniliyor: "RP'lilerin başörtüsü kullanımını cesaretlendirmeleri, devlet dairelerinde mesai saatlerinin Ramazan ayına göre ayarlanması, tutuklu bir belediye başkanını RP'li bir bakanın ziyaret etmesi ve muhtelif İslâmi grupların yöneticilerine Erbakan'ın Başbakanlık'ta iftar vermesi gibi olayların, TEK BAŞINA, 'Türkiye'deki laik rejim için' yakın bir tehlike teşkil etmediği kabul edilmekle birlikte, hepsi bir arada, partinin gizli amacının bir göstergesi olarak değerlendirilebilir."
Refah Partisi'nin kapatılma sebebi, çift hukukluluk talepleri, dolayısıyla kısmen şeriat hukukunun uygulanmasını istemesi, yapılan cihad çağrıları ve "RP iktidar olacaktır; kanlı mı kansız mı..." gibi sözlerdir. Demek, sadece kişilerin başörtüsü lehinde sarf ettiği cümlelere dayanarak, "Bu şahıslar, laiklik karşıtı bir eylem içinde" diyemezsiniz. Yargıtay Başsavcısı dedi ve cevabını Avrupa Birliği yetkililerinden aldı.