'Ben bilmiyorum' diyemeyen cerrah koltuk altını kazıyor

Florance Nightingale Hastanesi Genel Cerrahı Dr. Murat Atay, meme kanseri cerrahisiyle ilgili sorularımızı yanıtladı:

* Kanserli kadınların çoğunun yalnızca memeleri değil koltuk altları da alınıyor. Sizce bu mutlaka gerekli mi?
Koltuk altını korumak en az memeyi korumak kadar önemlidir. 10 yıl öncesine kadar istisnasız bütün meme kanserlerinde koltuk altı dokusu tümüyle çıkartılıyordu. Son 10 yıldır nöbetçi lenf bezini özel yöntemlerle bulabiliyoruz. Bu da koltuk altının gereksiz yere çıkartılmasını engelliyor. Bu, bir kadın için estetik olarak çok önemli bir faktör.

* Koltuk altının mutlaka alınması gerekir mi?
Bu operasyon memeyi korumak kadar önemli. Koltuk altı boşaltılmış bir hasta, yaşam kalitesi anlamında büyük zarar görür. Hayat boyu sürebilecek bazı sıkıntılarla karşılaşabilir. Kol hareketleri artık kısıtlıdır. Omuz ağrıları olur, kolunda şişme olabilir. Oysa koltuk altı korunduğunda, hasta ameliyattan birkaç gün sonra tamamıyla serbest hareket edebilir.

ERKEN TANI KURTARICIDIR
* Meme cerrahisi için hasta hastane seçecekse, en pahalı hastane en iyi yer midir?
En pahalı merkez en doğru merkez olamaz. Meme koruyucu ameliyatta da koltuk altı koruyucu ameliyatta da sihirli bir cümle var; erken tanı! Geç kalınan durumlarda sadece memeyi ve koltuk altını korumaktan uzaklaşmıyoruz. Aynı zamanda tamamıyla tedavi edebileceğimiz bir hastalık yerine, hayati risk içeren bir hastalıkla savaşıyor oluyoruz. Doğru merkezi seçerken hastalara en iyi yolu, bu operasyonu geçirmiş daha önceki hastalar gösterir. Koltuk altı korunan hastalar varsa, o merkezi tercih etsinler.

* Tümör elle anlaşılır duruma geldiyse o meme artık korunamaz mı? Tamamının alınması mı gerekir?
Hayır ama yine de elle anlaşılır duruma gelmeden tanı koymak hastamızın sağlığı açısından çok daha güvenlidir. Ortalama bir tümörün, ortalama bir yaşta, bir santim boyutuna gelmesi tahmini iki sene olarak kabul edilir. Bir santim olan bir tümöre uygun yerdeyse, meme koruyucu ameliyat yapılabilir. Ama el muayenesiyle bir santimden küçük tümörlerin yakalanma olasılığı düşüktür. Bunlar için ultrason ya da mamografi gerekir. Memede 3 santimlik büyük bir tümör olduğunda bile, meme koruyucu ameliyat yapılabilir.

BİYOPSİ AŞAMASI ÖNEMLİ
* Biyopsi, ameliyat alanını mı belirliyor?
Zaman zaman ilk teşhis döneminde uygulanan yanlış biyopsi teknikleri meme koruyucu ameliyat şansını ortadan kaldırabilir. Yapılacak basit bir ön biyopsinin bile tecrübeli ellerde doğru bir şekilde yapılması çok önemli. Diyelim ki küçük bir tümör var. Yanlış bir bölgeden girilerek yapılan biyopsi ya da gereksiz yere büyük alanda yapılan biyopsiler nedeniyle, meme koruyucu ameliyat yapılabilecek bir kişinin memesinin tamamı alınabiliyor.

* Göğüslerindeki tümör çok küçük olan kadınlar arasında, memelerinin alınması için ısrar edenler oluyor mu?
Oluyor. Onları ikna etmeye çalışıyoruz. Kararlı olanlara bunun risklerini açıklıyoruz. Bunu yazıya döküyoruz, hasta tarafından riskler imzalanıyor ve ondan sonra uygulamaya geçiliyor. Ama hastanın çok ısrar etmesine rağmen, "Ben yapmam!" dediğim durumlar da oluyor.

ESTETİĞE DE BAKILMALI
* Geç tanı konulanlarda meme hemen alınıyor mu?
Memenin alınma zorunluluğu her zaman geç teşhise bağlı olmayabilir. Bazen erken tanıda dahi belli özelliklere bağlı olarak memenin tümünü almamız gerekebilir.

* Tümör küçükse memenin tümü alınmalı mıdır?
Tümörün boyutu, nerede bulunduğu, birden fazla odak olup olmadığı ve de hastanın genel sağlık durumu ameliyatın nasıl yapılacağını belirler. Boyutu derken, santim vermek bile doğru değildir. Tümörün büyüklüğünün memenin büyüklüğüne oranı çok önemlidir. Meme başına çok yakın olan durumlarda, meme cildinde yara oluşmuşsa ya da memenin arkasında bulunan kaslar ayrılmışsa, memeyi korumak sakıncalı olur. Bazen çok küçük bir memeden küçük bir tümör çıkarıldığında bile meme dokusunda büyük bir deformasyon oluşabilir. Eğer yeterli estetik koruyuculuk sağlanamazsa, memeyi almak çoğu zaman daha doğru bir karardır.

YAŞA BAKMAZ!
* Anadolu'da kadınların memeleri daha mı kolay alınıyor?
Bunu Anadolu ve İstanbul olarak ayırmamak lazım. Bazen Anadolu'da çok iyi tedaviler uygulanıyor. Ama İstanbul'daki birçok yerde aynı özen gösterilmeyebiliyor.

* Kişinin annesinde ya da teyzesinde meme kanseri vakaları varsa, o kişinin memesini korumak yerine hepsini almayı mı tercih ediyorsunuz?
Memenin tümünün mü, yoksa bir kısmının mı alınacağı konusundaki karar, tümör incelenerek verilir. Bu kararda genetik etkili olmamalıdır. Öte yandan bazen genç bir hastada bir tümör oluyor ve hızlı büyüyor. Yaş kendi başına bir faktör değil. Yaş ikinci plandadır, tümör belirleyicidir. Bu kararı verirken hastanın durumu da konuşuluyor. Örneğin kasabada yaşayan, ışın tedavisi şansı olmayan ve belli bir süre için bir merkez, taşınamayacak olan hastalarda mecburen memenin tümü alınıyor.

* Meme alındığında hemen protez meme yapılabilir mi?
Meme alındığında hemen meme estetiği yapılabilir. Meme koruyucu ameliyat yerine memenin içini boşaltılıp protez koymak da mümkündür.