Türkiye'de elmas piyasası oluşturulacak

Türkiye'nin, uluslararası ham elmas ticaretinin kontrol altında tutulabilmesi amacıyla Güney Afrika Cumhuriyeti'nin öncülüğünde başlatılan 46 ülkenin üye olduğu Kimberley Süreci Sertifika Sistemi üyeliğine kabul edilmesi ile İstanbul Altın Borsası (İAB), elmas ve pırlanta gibi kıymetli taşlar piyasasının oluşturulması çalışmalarına başladı.

Ham elmasın ithal ve ihracı işlemlerinde yetkili otorite olarak tayin edilen İAB, altında olduğu gibi elmas ve ilerleyen zamanlarda diğer kıymetli taşların Borsa'da işlem görmesi üzerine kurgulanmış bir çalışma yürütüyor.

İstanbul Altın Borsası (İAB) Başkan Vekili Osman Saraç, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Kimberley Süreci Sertifika Sistemi'nin, ''çatışmaların finansman kaynağı'' olan elmasın kontrol altına alınabilmesi amacıyla büyük ülkelerin önderlik ettiği bir sistem olduğunu ifade ederek, bu yılın Ağustos ayı itibarıyla Türkiye'nin de sisteme dahil edildiğini hatırlattı.

Saraç, elmasın önemli bir bölümünün Afrika'da çıkarıldığını anımsatarak, ham elmasın ithal ve ihracı işlemlerinde yetkili otorite tayin edilmeleri ile ''çatışma bölgesinden'' gelen elmasların sertifikası, menşesi ve ayarı gibi kontrollerin İAB tarafından gerçekleştirileceğini
kaydetti.

Yurt içine giren külçe altının İAB'ye kaydının zorunlu olduğunu anımsatan Saraç, ''Elmasın da sertifikasıyla birlikte İAB'de kontrolü zorunlu olacak. Sertifikayı uzaktan erişim sistemiyle merkezden kontrol edeceğiz. Böyle bir sertifika var mıdır, yok mudur? Merkezden sertifikanın teyidini alacağız. Eğer sertifikası yoksa, ilk defa dolaşıma çıkmış bir elmas ise onun sertifikasını da düzenleme yetkisine sahibiz. Yüksek güvenlikli bir belgeden belli sayıda Merkez Bankası Banknot Matbaasında bastırdık'' diye konuştu.

İAB'ye verilen yetkinin, elmas ve pırlanta gibi kıymetli taşlarla ilgili bir piyasanın oluşmasını sağlayacağını ifade eden Saraç, önümüzdeki ay Kimberley Sekreteryası'nın organize ettiği bir toplantıda birkaç yeni üye ülke ile birlikte kendi piyasalarına ilişkin tanıtım yapacaklarını bildirdi.

Elmas ticareti ve işlemeciliğinde ilk sırada yer alan Belçika'nın deneyimlerden istifade edeceklerini ve gündemlerine Dünya Elmas Borsaları Federasyonu üyeliğini aldıklarını belirten Saraç, ''Altında olduğu gibi elmas ve ilerleyen zamanlarda diğer kıymetli taşların da İAB'de işlem görmesi üzerine kurgulanmış bir çalışmanın içerisindeyiz. Çalışmaları tamamladıktan sonra sayın bakanımızın da desteğiyle kısa sürede bu piyasayı açmayı düşünüyoruz'' dedi.

TÜRKİYE'DE ELMASLA İLGİLİ TİCARET KAYIT DIŞI

Osman Saraç, Türkiye'de elmasla ilgili ticaretin büyük ölçüde kayıt dışı olduğunu belirterek, kayıt dışılığın önlenebilmesi için yüzde 20 olan ÖTV'nin aşağılara çekilmesi gerektiğini, yıllık 5-6 milyar dolarlık hacme sahip altın piyasasında olduğu gibi elmasta da kamu otoritesi gözetiminde serbest rekabet şartları altında alım-satım yapılabilecek bir ortama ihtiyaç bulunduğunu dile getirdi.

Saraç, ''Alım-satımına da eşlik edilirse külçe altında olduğu gibi kayıt altına alınması kolaylaşacaktır. Elmas ve pırlantanın da böyle bir mekanizmaya kavuşturulması önemli olacak. Elmasta da benzer yapılanmanın ortaya çıkması halinde serbest rekabet oluşacak, ihtiyaç giderilecek ve kişi bunu kaçak değil resmi yollardan temin etmeyi seçecektir'' diye konuştu.

Elmas ve pırlanta alanının çok büyüdüğünü, Avrupa ile Rusya'da pırlantaya ilginin giderek arttığını ve altının çeşitli türlerine monte edilmiş pırlantaya yoğun bir talep olduğunu dile getiren Saraç, şöyle devam etti:

''Lüks tüketim giderek artıyor, gelişiyor. Bu özellikle refah seviyesinin artmasıyla ilgilidir. Rusya'da giderek artan bir refah seviyesi var. Bizde de iyi-kötü artan bir talep var. Tüketici eğilimleri değişiyor. İnsanlar geçmişte 22 ayar ürünlere daha fazla ilgi gösterirken, şimdi biraz daha rafine, estetik ve dizaynı geliştirilmiş ürünlere değer veriyor. O anlamda pırlantanın, elmasın önü açık.''Türkiye'de geçen yıl kıymetli madenler ihracatının 1 milyar doları aştığını ifade eden Saraç, ''Pırlantayla beraber bunun büyük miktarda artacağını düşünüyoruz. Çünkü pırlantada altındaki katma değerden daha yüksek bir katma değer var'' dedi.

GEMOLOG İSTİHDAM EDİLECEK

İAB Başkan Vekili Saraç, elmasla ilgili piyasanın açılması halinde gemolog istihdam etmeleri gerektiğini, Türkiye'de bu alanda iyi-kötü yetişmiş eleman olduğunu ve birkaç üniversitede eğitim verildiğini anlatarak, şunları kaydetti:

''Türkiye'de altının kültürü çok eski. Elmasta böyle bir şey yok. Türkiye'de bu işi yapanların önemli bir bölümü ya vefat etti ya da yurt dışına gitti. Dolayısıyla bizim bu uzmanlığı tekrar tesis etmemiz lazım. Türkiye, bu alandaki uzmanlığını tesis edebilirse elmas ticareti ve işlemeciliğinde ilk sıralarda yer alan Belçika ve İsrail'i mutlak suretle geçecektir ya da en az onlar kadar bir katma değeri yurt dışına taşıyacaktır.''

Kıymetli taşlarda verginin düşürülmesi konusunda hükümete öneride bulunacaklarını ifade eden Saraç, ham elmas işlemeciliğinde tarihi merkez olan Belçika'yı, İsrail ve Rusya'nın izlediğini, Rusya'daki büyüme potansiyelini bilmediklerini, ancak Belçika'daki büyümenin küçüldüğünü ve İsrail'e taşındığını söyledi.

Osman Saraç, ''Bu konuda kaynaklarımıza ve dinamiklerimize bağlı olarak atılım yapabileceğimizi düşünüyorum. Türkiye, ikinci bir Belçika da
olabilir'' diye konuştu.

AA