Babam gibi erken ölmekten korkuyorum

* Çocukluğumda babamı aniden kaybettim. Öldüğünde babam 45 yaşındaydı. Şimdi ben de onun yaşındayım. İçimde bir korku var. Aynı şey benim başıma da gelebilir mi? Neler yapmalıyım? İhsan B./Bolu

İhsan Bey, endişelenmekte haklısınız ancak yüreğinize su serpecek bilgiler vermek mümkün. Gerçekten aile fertlerinden birinde genç yaşta ani ölüm, annebabadan çocuklara geçen türden bir nedenden olabilir. Aslında bu risk yalnız çocuklar için değil, kaybedilen kişinin kardeşleri için de söz konusudur. 15-20 yıl öncesinde olsak, önlem almak yönünden yapacak fazla bir şeyimiz olmazdı. Ancak son yıllardaki tıbbi bilgiler ve teşhis teknolojisindeki gelişmeler bu tür olayların açığa çıkarılmasında ve aile bireylerini korumada büyük yol almamızı sağladı.

KALBE DİKKAT!
Genç yaşta ani ölümlerin başlıca nedeni kalp-damar hastalıklarıdır. Kalp hastalıkları içinde kalp krizi, ani kalp durması, ritm bozuklukları başta gelir. Damar hastalıklarında ise büyük damarlarda yırtılmalar ve beyin damarlarındaki baloncukların patlaması en sık rastlanan sebeplerdir. Kalp krizi, kalbi besleyen damarlardan birinin aniden tıkanmasıyla ortaya çıkar. Ancak bu genellikle ani ölümle sonuçlanmaz. Fakat kriz sırasında kalbin çalışmasını engelleyen bir ritm bozukluğu gelişirse ani ölüm riski vardır. Ani kalp durması kalp krizi olmadan da kalbin ritminin aniden değişmesiyle olur. Büyük damarlar ve baloncukların yırtılması ise en sık yüksek tansiyon hastalarında görülür. Şimdi gelin yukarıda saydığımız hastalıkların daha ortaya çıkmadan teşhis edilmesinin yollarına ve tedavi şekillerine göz atalım. Genç yaşta kalp krizi geçirme riskinin anlaşılması için bazı kan testleri ve ardından röntgen incelemeleri yapılmalıdır. Kan tahlillerinde, şeker, iyi (HDL) ve kötü (LDL), kolesterol ve hsCRP denilen damar iltihabı durumunu gösteren testler istenir. Şeker hastalığı, yüksek kötü kolesterol ve hsCRP ve düşük iyi kolesterol risk işaretleridir. Özellikle ailevi yüksek kolesterol hastalıkları çok tehlikelidir ve erken tarama yapılarak ortaya çıkarılarak tedavi edilmelidir. Kan testlerinin yanı sıra ailede kalp hastası olanlarda fazla kilo ve sigara kullanımı da riski arttırır. Röntgen incelemelerinde son yılların, kalp hastalıkları tanı metotlarında gerçek bir devrim sayılan çok kesitli bilgisayarlı tomografi sayesinde artık kalp damarları, saniyeler içinde görüntülenebiliyor. Hem de anjiyo gibi bir girişime gerek kalmadan. Bu yöntem ailesinde genç kalp krizi hikayesi olanlarda mutlaka kullanılmalıdır. Kalp kaslarındaki bozukluklar da ani ölüme sebep olur ve kalıtsal olma ihtimalleri yüksektir. Bu tür hastalıklar kolayca ve risksiz bir şekilde kalp ultrasonu (ekokardiyografi) ve MR ile anlaşılabilir.

TEDAVİSİ MÜMKÜNDÜR
Kalbin elektrik sistemindeki doğuştan hastalıklar da ani ritm bozuklukları ve ölüm nedeni olabilir. Bu durumlarda, EKG ve kalbin ileti sisteminin ileri tetkikleri kullanılır. Bazen tek bir EKG yeterli olabilirken kimi zaman oldukça detaylı incelemeler gerekebilir. Ancak sonuçlar genellikle yüz güldürücüdür. Büyük damar ve beyin damarları araştırmalarında yine yukarıda bahsettiğim özel bilgisayarlı tomografi cihazları kolay ve kesin sonuç vermektedir. İhsan Bey, sonuç olarak endişelenmekte haklısınız ancak gördüğünüz gibi risk altında olup olmadığınızı anlamamızı sağlayacak bütün imkanlar elimizde mevcuttur. Daha da önemlisi yukarıda saydığım hastalıkların tümüne yönelik önlem almak veya onları tedavi etmek mümkündür. Tam donanımlı bir hastanede bir kardiyoloji uzmanına başvurabilirsiniz.