Pahalı petrole 16 milyar dolar ek fatura

ABD'nin Irak'ı işgalinin etkisiyle 2003 başından bu yana ham petrol fiyatlarında yaşanan artış, dört buçuk yılda Türkiye'ye 16 milyar dolardan fazla ek fatura yükledi.

Türkiye'nin petrol ve buna bağlı olarak gaz fiyatlarının tırmanışa geçtiği anılan dönemde ödemek zorunda kaldığı ek fatura Türkiye'nin dış ticaret ve cari işlemler açıklarının büyümesinde etkili oldu.

TÜİK, petrol ithalatına ilişkin verileri, "veri gizliliği" çerçevesinde genel dış ticaret istatistiklerinin yayın takvimine göre iki ay geriden açıklıyor. ANKA'nın; söz konusu TÜİK verilerine dayanarak yaptığı hesaplamaya göre, Ocak 2003-Mayıs 2007'yi kapsayan son dört buçuk yıllık dönemde Türkiye, toplam 104.9 milyon ton (773 milyon varil) ham petrol ithal etti. Yapılan bu ithalat karşılığında toplam 34.3 milyar dolar döviz ödendi. Petrol fiyatlarındaki artışlar, anılan dönemde toplam petrol ithalatının faturasını yaklaşık yüzde 90 büyüttü. Petrolün varil fiyatı 2002 düzeyinde kalsaydı, Türkiye dört buçuk yıldaki ithalatına 34.3 milyar dolar yerine 18.1 milyar dolar ödeyecekti.

MİKTAR DEĞİŞMEDİ FATURA BÜYÜDÜ

Türkiye, petrol ülkelerine yakınlık ve önceden kontrata bağlanmış taahhütler gibi avantajları nedeniyle petrolü, uluslar arası piyasa fiyatlarının altında ithal etmesine karşın, varil başına ödenen fiyat her yıl daha yüksek oldu. Bu dönemde yıllık ithalat miktarı neredeyse aynı kalırken, ödenen fatura sürekli büyüdü. Türkiye'nin yaptığı ithalatta 2002 ortalamasında 23.4 dolar olan petrolün varil fiyatı, 2003 yılında 26.9 dolar, 2004'te 34.5 dolar, 2005'te 50.1 dolar, 2006 yılında ise 61 dolara kadar çıktı. Bu yıl mayıs sonunda 62.7 dolara kadar çıkan varil fiyatı, beş aylık dönemin ortalamasında 57 dolar oldu. İthal edilen petrolün dört buçuk yıllık dönem ortalamasında varil fiyatı ise 40.5 dolara geldi.

Türkiye'nin 2002 yılında 175 milyon varil olan ham petrol ithalatı, 2003 yılında 177.3 milyon, 2004'te 176.5 milyon, 2005'te 172.6 milyon, 2006 yılında da 175.5 milyon varil düzeyinde gerçekleşti. Bu yılın ilk beş ayında ise 71.1 milyon varil petrol ithal edildi.

2002'de 4.1 milyar dolar olan yıllık ithalat faturası, fiyattaki artışa bağlı olarak 2003'te 4.8 milyar, 2004'te 6.1 milyar, 2005'te 8.6 milyar, 2006 yılında 10.7 milyar dolara ulaştı. Bu yıl ise daha ilk beş ayda ithal petrole 4.1 milyar dolar ödendi. İthalat artış hızı ve mayıs sonundaki varil fiyatı düzeyi aynı düzeyde seyrederse, bu yılın tümündeki petrol faturasının 12 milyar doları aşması bekleniyor.

EK FATURA 16.2 MİLYAR DOLAR

Türkiye'nin ithal ettiği ham petrolün 2002 yılında 23.4 dolar olan varil fiyatı, izleyen dönemde değişmeseydi, Ocak 2003-Mayıs 2007 döneminde ithal edilen 773 milyon varil petrole ödenen fatura 18.1 milyar dolar olacaktı. Buna göre anılan dönemde petrol ithalatına 16.2 milyar dolar daha az döviz ödenecekti.

Türkiye'nin ham petrol ithalatı faturası


Varil Miktar İthal.faturası(Milyon$)

Fiyatı (Milyon Gerçekleşen Fiyat Aradaki

($) varil) Tutar Artmasaydı Fark

2002 23.36 175.0 4.087.8 4.087.8 0.0
2003 26.94 177.3 4.776.5 4.141.5 635.0
2004 34.51 176.5 6.091.5 4.122.8 1.968.7
2005 50.11 172.6 8.649.5 4.031.7 4.617.8
2006 61.01 175.5 10.706.5 4.099.5 6.607.0
2007-5 ay 56.97 71.1 4.050.8 1.660.8 2.390.0
2003-May.07 44.34 773.0 34.274.8 18.056.4 16.218.4


Yıllara ve aylara göre ithal petrolün varil fiyatı($)


2002 2003 2004 2005 2006 2007
Ocak 18.6 27.7 30.4 38.3 57.2 51.8
Şubat 19.2 30.2 28.5 39.7 59.4 52.0
Mart 21.3 28.2 31.2 47.1 57.4 56.9
Nisan 23.6 24.9 30.6 47.7 64.7 60.2
Mayıs 23.9 24.0 32.9 44.6 65.1 62.7
Haziran 23.1 25.2 32.7 50.3 63.6
Temmuz 24.2 25.7 33.6 52.5 67.0
Ağustos 25.2 27.2 38.3 58.0 67.8
Eylül 26.0 26.5 38.4 59.1 60.7
Ekim 26.3 27.8 43.0 55.9 55.1
Kasım 23.1 27.6 40.4 51.6 55.0
Aralık 26.0 28.4 35.4 53.2 56.4
Ortalama 23.4 26.9 34.5 50.1 61.0 57.0

ANKA