Kuzey Irak'taki dönüşüm fazla global ve sahte!

Maraşlı, Kürt... Şiirleri İngiltere ve Lüksemburg'ta yayınlanmış, başarılı bir şair o... Ancak Kürtler için politik bir kimlik değil kesinlikle... Hatta Kürt milliyetçiliğini de, Türk milliyetçiliğini de eleştirecek kadar sağduyulu bir aydın... İki sene önce tanıştık Bejan Matur'la... Zaman gazetesinde Kürt meselesi üzerine ara ara yazdığı yazılar dikkat çekince çalmıştım kapısını ilk kez... Kürtlüğünü söyleyen ama bunu politik şekilde kullanmayan bir dili vardı. O gün de yazdığım gibi; bir sanatçının diliydi onunki... Kısa süre önce Kuzey Irak'taydı. Oradaki havayı, sokakları kokladı, insanlarla konuştu, oradaki yaşama kültürünü izledi, gündelik hayatın ritmini tuttu. İzlenimlerini de Zaman gazetesinde dört günlük bir yazı dizisiyle yayımladı. "Kuzey Irak'taki gelişmeler ve en son sınır ötesi operasyon ihtimali, Kürt siyaseti konusunda bildiğimiz her şeyi yeniden değerlendirme ihtiyacını dayatıyor," diyen Matur çarpıcı tespitlerde bulunuyor; her iki 'taraf'taki Kürt politikacıların kulağına küpe olacak cinsten sağduyulu çağrılar yapıyordu. "Türkiye'nin Irak Kürtleri ile ilişkileri kendi Kürtleri ile olan ilişkisinin de geleceğini belirleyecek," diyor.

- Bölgede tansiyon yine yükseliyor, her gün şehit cenazesi geliyor, operasyon ihtimali artıyor. Kuzey Irak'tan bakınca, buradaki fotoğraf nasıl görünüyor?
- Başbakan önceki gün Barzani'yi kastederek "Ben bir kabile reisiyle görüşmem," diyordu. Oradaki yönetimle sorununuz olabilir ama bu rahatsızlığı dile getirirken kullandığınız üslubun K. Irak Kürtlerini rencide ettiğinin farkında değiliz pek. Üstelik buradaki Kürtler de rencide oluyor bu dilden. Siyasilerimiz seçim öncesinde iç kamuoyuna mesaj vermek amacıyla bu üsluba sığınıyorlar ama bu dilin uzun vadede sorunları derinleştirdiğini görmek zorundayız. Kuzey Irak Kürtlerinin temel düşmanlık duygularının yöneldiği millet eskiden Araplar yani Baas rejimiydi. Korkarım bu üslup devam ederse Türkler ikinci sırayı alacak! Ayrıca bu tür açıklamalar oradaki uluslaşma sürecini de hızlandırıyor.

- Olası bir çatışma, toplumsal ve siyasal açıdan neler doğurur?
- K. Irak'ta tarihsel olarak çatışmadan beslenen bir yönetim var, peşmergeler artık sadece güvenliği sağlamıyor, ülkeyi de yönetiyorlar. Türkiye'nin durduk yerde ülkelerine saldırmasını dört gözle bekleyen bir kesim var. Çatışmadan beslenen bir kesim bu. O yüzden bölgede ihtiyaç duyulan makul siyaset; Kürt yönetimi ile Türkiye arasındaki olası çatışmanın hesabını yapan çevrelerin eline koz vermemeli. Karşılıklı duygusallığa neden olan bu tarz açıklamalar sadece husumeti derinleştiriyor.

BARZANİ'YE 'HAYAT SU'

- Peki bu husumetin derinleşmesi ve operasyon kararı iki toplumdan da çok şey götürmez mi?
- Bir şoför şunu söylemişti orada bana; "Türk ordusunun gücünden söz ediyorlar. Siyaset güçle değil akılla yapılır. Saddam güçlüydü ne yaptı? Hiç! Amerika 350 bin askerle geldi. Şimdi yenildiler ve gitmek zorunda kalacaklar." Yani güç tek başına bir şey ifade etmez! Orada ciddi bir ulusallaşma süreci var; o kimliğe canla başla sarılıyorlar, "Yediden 70'e savaşırız," diyorlar. Türkiye'den yapılan bu tür açıklamaları kendilerine saldırı gibi görüyorlar.

- Irak Kürtlerini kazanmak Türkiye'nin kendi sorununun çözümünde nasıl bir katkı sağlar peki?
- K. Irak'taki Kürtler zaten Türkiye'ye mahkum. "Tüm komşularınızı düşündüğünüz zaman kimden vazgeçemezsiniz?" diye sormuştum; "Tabii ki Türkiye," demişti oradaki bir yetkili. Bunu gündelik hayatta görüyorsunuz; ciddi bir iş ilişkisi var. Elektriği, suyu buradan gidiyor; Barzani 'Hayat Su' içiyor mesela... İstikbal Mobilya'dan Bellona'ya tüm markalar orada. Her evde Beko çamaşır makinesi yok (gülüyor) ama Beko'nun tabelaları her yerde. Ticari açıdan herhangi bir sorun yok, karşılıklı demeçlerle süren, tıkalı bir siyaset var.