BCG kanser aşısı da oldu
Henüz tek bir aşıyla kanserden korunmak mümkün değil ama var olan bazı aşılar kanseri engelliyor. Tüberküloz aşısı olarak bilinen BCG, bağışıklık sisteminin kanseri yenmesini sağlıyor ve tedavide etkili oluyor.
Sağlık Bakanlığı Kanser Daire Başkanı Prof. Dr. Murat Tuncer, kanser aşılarıyla ilgili soruları yanıtladı:
* Sizce kanser aşıları konusunda yeterince gelişme var mı?
Kanser konusunda en önemli gelişmeler aşılar konusunda yaşanıyor. Kanserden koruyucu aşılar var; bazı virüslere karşı korunma sağladığı için bu aşılara 'koruyucu aşılar' diyoruz. İkinci tip aşılar ise tedavi edici olanları. Bilindiği gibi; kanserin oluş mekanizmasında insanın bağışıklık sisteminin yetersizliği çok önemli rol oynuyor. Her gün belki yüzlerce anormal ve kanser olmaya eğilimli hücre vücudumuzda oluşuyor. Ancak bağışıklık sistemimiz bu hücreleri yakalayıp yok ediyor ya da bu hücrelerdeki hatayı düzeltiyor. Yani bir otokontrol sistemi bağışıklık sistemi sayesinde işliyor. Bağışıklık sisteminin yorgun olduğu veya herhangi bir şekilde zayıfladığı bir anda da, bu anormal hücreler sistemden kaçarak kanserdeki ilk hamleyi yapabiliyor.
* Aşıların bu işleyişteki rolü ne?
Kanser ve bağışıklık sistemi ilişkisi sadece bu kadarla bitmiyor. Kanser, bu bağışıklık sistemini bazı değişik yollarla da yanıltabiliyor. Örneğin; kanser hücresi vücudumuzun normal hücreleri gibi davranıp, bağışıklık sisteminin anormal hücreyi tanıma mekanizmasından kaçabiliyor. Bağışıklık sistemi, kanserli hücreyi yanlışlıkla vücudun diğer hücreleri gibi algılıyor. Bağışıklık sistemimizi güçlü tutarak veya bu kanserli hücrenin özel tanımlama yollarını bağışıklık sistemine öğreterek, kanseri engelleyebiliriz. İşte bu aşamada aşılar devreye giriyor.
* Bağışıklık sistemimize kanserle savaşmayı öğreten aşılar var mı?
Var; örneğin  çok uzun yıllardır tüberküloz aşısı olarak bilinen BCG, bağışıklık sisteminin kanseri yenmesinde görev yapıyor. Ve birçok kanserde bugün bile kullanılabiliyor. Örneğin mesane kanserinin tedavisini desteklemekte kullanılabiliyor. Mesela cilt kanserinin bir türü olan Melanoma'da; bağışıklık sistemini bu kanser hücrelerine karşı bazı genetik taşıyıcılar kullanarak aktive edebiliyoruz ve silahlandırabiliyoruz. Böylelikle bağışıklık sisteminin filtresinden kaçan bu hücreleri bağışıklık sistemi bularak yok edebiliyor. Ne koruyucu, ne de tedavi edici aşı olmadığı halde, yan fayda olarak bazı kanserleri engelleyen aşılar da var. Örneğin, menenjit aşısı olarak bilinen hemofilüs influenza tip B (hib) aşısı yapılan çocuklarda, lösemiye az rastlandığını bilmiyoruz.
* Yalnızca kanserli hücreleri tanıyıp, onlarla savaşmayı sağlayan aşılar var mı?
Her kanser hücresini, normal doku hücresinden ayıran 'özel farklılık antijenleri' dediğimiz bazı özellikler bulundu. Bu hücreler hastadan alınıp, vücut dışında tanıtılıp tekrar hastaya verildiğinde, o hücreler kansere karşı savaş verir hale geliyorlar. Ancak bu aşı sisteminde bugüne kadar yapılan bütün çalışmalar deneysel anlamda, rutin ruhsatlı bir çalışma henüz yok. Klinik deneyler yapılıyor.
* Kanserden aşıyla korunmak mümkün mü?
Koruyucu aşılardan; örneğin Hepatit B virüsü; vücutta karaciğeri tutarak karaciğer hücresi kanserine (hepataselüler) yol açabilecek kanserin oluşmasını engelleyebiliyor. Örneğin; Hepatit B virüsünün yaygın olduğu ülkelerde, Hepatit B aşısının rutine girmesiyle, karaciğer kanserlerinin azaltılması söz konusu olmuştur.
ESRA TÜZÜN
|
