  |
|
Mübadele
"Yeni Foça yolu üzerinde ve Aliağa Körfezi'ne hakim bir dorukta kurulu küçük bir köy olan Kozbeğli'nin Rum cemaati erkekleri 1922 ekiminin ilk pazar günü köyün küçük kilisesinde son kez bir araya geldi.
Her zaman köye dair günlük işlerin konuşulduğu pazar ayininin bu seferki tek konusu İzmir Limanı'na gitmek için köyün nasıl tahliye edileceğiydi.
Köyün kadın ve çocukları geriye kalan son birkaç parça eşyayı da toplamak için evde canhıraş uğraşırken, erkeklerin birkaç saat devam eden toplantısı, köy papazının onlara verdiği nihai vaazın ardından son buldu.
Toplantı biter bitmez içlerinden biri, o anı unutulmaz kılmak için giriş kapısının sol tarafına son ayinin tarihini kazımayı unutmadı.
Yukarıdaki olaydan bir yıl sonra, 1923 Aralık ayının ilk günlerinde, Arnavutluk sınırında bulunan Yunan kenti Florina'nın önde gelen Müslüman toprak sahiplerinden Tevfik Ahmed Efendi, şehri terk etmesini bildiren ve on üç kişilik ailesiyle beraber son aylarda iyice yoğunlaşmış olan göç dalgasına katılmasına yol açacak ilk tebliği aldı.
Çok kısa bir sürede, birçok Müslüman büyük toprak sahibi, arazilerini değerinin oldukça altında fiyatlarla ortakçılara veya yörenin ahalisine sattı. Alıcı bulabilenler şanslıydı, çünkü birçok toprak sahibi bunu başaramadan ayrılmak zorunda kalmıştı."
Onur Yıldırım'ın yazdığı, Bilgi Üniversitesi Yayınları'ndan çıkan "Diplomasi ve Göç... TürkYunan Mübadelesinin Öteki Yüzü" isimli kitabı böyle başlıyor.
Hepimizin yarım yamalak bildiği bir öyküdür mübadele.
Bulgar göçmeni, Arnavutluk göçmeni diye bildiğimiz arkadaşlarımız, tanıdıklarımız vardır.
Uluslararası bir anlaşmanın parçası olarak, büyük güçlerin onayıyla yapılan Türk-Yunan mübadelesi iki milyona yakın insanın yerinden olmasına yol açmıştır.
1922'den itibaren bütün azınlık sorunlarında gündeme gelen bu olay, daha sonraki mübadeleler için örnek teşkil etmiştir.
Bir başarı olarak sunulan mübadelenin insani yüzü, çekilen acılar ise fazla gündeme getirilmemiştir.
Onur Yıldırım kitabında bunu yapıyor.
Bir kelimede özetlediğimiz bu dramın arka yüzüne bakıyor ve ödenen bedeli gözlerimizin önüne seriyor.
Yakın tarihe ilgi duyan herkese okumasını tavsiye edeceğim, akıcı bir dille yazılmış bir eser bu.
|
