SABAH - 19/11/2006 - Şükrü Binay

Şu an 19 Kasım 2006 - Pazar tarihli sabah.com.tr'yi okumaktasınız.
Bugüne ait sabah.com.tr içeriği için tıklayın »

kapat

Servislerimiz

Google Arama

Dövize müdahalede görüş ayrılığı

IMF'nin 10 Kasım'da kamuoyuna duyurulan Türkiye raporunu yeni okuyabildim. Hatırlarsanız devam eden stand-by düzenlemesi çerçevesinde birleştirilen 3. ve 4. gözden geçirmeler 9 Temmuz'da tamamlanmıştı.
Raporun IMF içindeki dağıtım tarihi 17 Temmuz. Bundan yaklaşık 4 ay önce. IMF içinde dağıtım tarihi ile yayınlanma tarihi arasında geçen sürenin kısalması hem IMF'nin hem de bizim ekonomi yönetiminin oldukça özen gösterdiği şeffaflığı artıracak. 4 ay uzun bir süre değil ama bazen ilgili yerlere gereken mesajların zamanında verilemeyişi belirsizliği risk haline getiriyor.
Cari açık tartışmalarının şiddet dozunun arttığı bu günlerde "üzerinden çok zaman geçmiş" deyip raporu bir kenara atmak yanlış olacak. Özellikle genişleyen uluslararası likiditenin baskısı ile yatırım fonlarının Londra'daki genç yöneticileri 2006 primlerini doğrultabilmek için bizimki gibi yüksek getirili ancak dar piyasalarda cirit atıp bilanço kârı kovalarken...
Güya bu da pazar yazısı. İnsanların bunu tatil rehaveti içinde kahvaltı sonrası çayını yudumlarken okuması bekleniyor. Eziyet çekmesi değil . Paragrafın başındaki ikinci cümleyi yarın tekrar okusam ben de anlamayabilirim. Onun için biraz açalım.
Uluslararası yatırım fonları (hedge fund) kısa vadede yüksek getiri hedefleyen, türevler dahil her tür mali aracı portföyünde barındırabilen finansal tüzel kişiliklerdir. Geçmişte piyasalar arası fiyat farklılıklarından kâr etmek üzerine yoğunlaşmışken uluslararası piyasaların elektronik ortamda iş yapabilmesi ve 11 Eylül 2001'den sonraki likidite genişlemesi şimdi oyun alanlarını tüm dünyaya taşımıştır. Akla gelebilecek her türlü mali aracı alıp satabilir, borç verip borçlanabilirler. Akla gelmeyenleri de kendileri yaratırlar. Yöneticilerinin asıl geliri maaştan çok aldıkları primdir. Türkiye gibi küçük bir piyasa ile iş yapan fon yöneticilerinin 1 yıllık primleriyle Londra'da 1 milyon poundluk daire sahibi oldukları bile işitilmiştir.
İşte bu arkadaşlar bu yıl alıştıkları kârları bilançoda göremiyor, her zamanki primlerini alamıyormuş. Konu uluslararası basında son günlerde sıkça dile getirilmeye başlandı. Primler yıl sonu toplam kârları üzerinden hesaplandığı ve çoğunlukla da kârın realizasyonuna değil bilançoda yer almasına bakıldığı için Türkiye benzeri piyasalar bu günlerde çok cazip. Dövizini satıp kuru aşağı basacaksın. Hazine kâğıdı alacak ya da gecelik piyasada park edeceksin. Kur yıl sonunda sattığın değerin altında çıkarsa güzelce kârını yazarsın. Aldığın faiz de yanına kalır. Yok kârını götürmen gerekiyorsa önce malını satacak müşteriyi bulmalısın. Ver coşkuyu ver coşkuyu. Ayakçılarını tezgâhın başına topla müşteriyi ütele. Türkiye'deki bankalar bu yıl bu oyuna gelmiyorlar. Bu cuma yazdığım yazıda adı geçen yakın arkadaşlarım Erdal Sağlam ve Ercan Kumcu'nun da anlatmak istediği olay budur. Peki yabancılar gelirken her şey güzel, YTL değer kazanıyor, enflasyon düşüyor, piyasalarda beklentiler olumluya dönüyor, vatandaşın morali düzeliyor. Hepsi tamam. Giderken tersi olduğuna ve gelenin bir kısmı yıl sonuna doğru yurtdışına çıkmak zorunda kalacağına göre yeniden dövize talep başladığında Merkez Bankası ne yapacak? Doğrudan döviz satıp piyasaya müdahale edecek mi?
Bence bu ortamda Merkez'in ne yapacağını, ne zaman yapacağını o günün koşulları belirler. Bakalım raporun 12. paragrafında mayıs ve haziran müdahalelerini değerlendirirken IMF ne demiş. Başlık cümlesi; "Merkez Bankası'nın piyasaları sakinleştirmeye yardımcı olduğunu savunduğu döviz kuru müdahalesi konusunda IMF'nin görüşü döviz satışının daha sınırlı bir etkiye sahip olduğu yönündedir." Bir de son cümleyi okuyalım; "Özellikle piyasa algılaması YTL'nin aşırı değerli olabileceği yönünde ise kurun kendi dengesini bulmasına izin verilmelidir.''
Yorumunu size bırakıyorum. Rapor önemli. Elinizin altında olsun. Önümüzdeki günlerde dönüp, dönüp yeniden bakma ihtiyacı hissedebiliriz.