  |
|
Meme kanserinden bebek temizlenmeli mi?
Kanser riski taşıyan bebekler, henüz anne karnına girmeden 'genetik ayıklanma' ile hastalıktan arındırılabiliyor. Bebekler, PGT yönetimiyle genetik meme kanserinden bile temizlenebiliyor. Ancak tıp dünyasındaki 'bu uygulamanın ne kadar etik olduğu' tartışması hala devam ediyor....
Gelişen gen teknolojisi sayesinde bebekler, PGT (Preimplantasyon Genetik Tanı) yönetimiyle genetik meme kanserinden bile temizlenebiliyor. Amerikan Hastanesi Genetik Hastalıklar Tanı Merkezi Sorumlusu Tıbbi Biyoloji ve Genetik Uzmanı Dr. Nesrin Erçelen, Türkiye'de de yapılmasına izin verilen ancak tartışması süren PGT yöntemiyle ilgili soruları yanıtladı:
* Bebek anne karnına girmeden hangi kanser türlerine yatkın olduğu belirlenip, bunlardan ayıklanabiliyor mu?
Genler, her canlının doğal parmak izidir. Biri anneden diğeri ise babadan geçer. Bazen genler kendilerinde meydana gelen hata nedeniyle işlevlerini düzgün yapamazlar. Buna 'mutasyona uğramış' veya 'değişmiş genler' denir. Bazı mutasyonlar, kanser gibi hastalıklara neden olur. Son yıllarda aile ağacında meme kanseri olan ailelerde gen değişikliği tespit edilmiştir. Bu değişiklikler, Meme Kanseri Geni 1 ve 2 adı verilen genlerde görülüyor. Söz konusu genler, hem erkeklerde hem de kadınlarda bulunduğundan, kişiye anneden veya babadan geçebilir.
* Bebekler anne karnına girmeden genetik meme kanseri temizlenebilir mi?
Evet. Bunun ilk örneği Chicago'da yapıldı. Riskli bebekler henüz anne karnına girmeden genetik ayıklanma ile bu hastalıktan arındırıldı. Dünyada uygulaması yapılan bir teknik. BRCA1 ve BRCA2 genleri saptanırsa embriyo analizi yapılarak ayıklanabiliyor.
* Ayıklanmış bebekler yaşamları boyu meme kanseri riski taşımıyorlar mı?
Ailesel meme kanserinde bu gen varsa, çok yüksek olasılıkla yaşamının erken döneminde kanser gelişir. Erken yaşta ortaya çıkan meme kanserlerinde bu geni görüyoruz. Ancak meme kanseri bunun dışında da bir yığın nedenle ortaya çıkabiliyor. Embriyoda bunu ayıklayarak, ailesel nedenden ortaya çıkan riski ortadan kaldırıyoruz. Diğer kişilerle eşit riske sahip olmasını sağlıyoruz. Ama yüzde yüz korumak mümkün değil.
* Türkiye'de uygulanan bir yöntem mi?
Tabii biz de bunu yapabiliyoruz. Eğer böyle aileler varsa kendi istekleri ile çocuklarını bu genden ayıklatabilirler. Ancak bu konunun bir de etik tarafı var ki; o ailede ailesel kanser olduğunu bilmek gerekli, genç yaşta o aileden birkaç kuşağı etkilemiş olması lazım. Bunların hepsi varsa, ailenin onayı ile ayıklama yapılabilir.
* Meme kanseri geni taşıyan biri, çocuğunu doğmadan önce seçtirmeli mi?
Burada bir zorunluluk yok; öncelikle bunun ailesel kökenli olduğunu göstermek gerekir. Kanser genleri pozitifse aileye bu bilginin verilmesi gerekli. Bunları bilirse, bunlara karşı neler yapılabileceğini bilirse, PGT isteyebilir.
* Bebek anne karnındayken meme kanseri riski belirlenebilir mi?
Belirlenebilir ama bu çok etik olarak kabul edilmiyor. Bebek, meme kanseri geni taşıyorsa ne yapılacak; aile bu çocuğu aldırmak mı isteyecek?
* Anne karnına girmeden embriyonun temizlenmesi etik mi?
PGT de tartışılıyor ama gebelik olmadığı için etik olarak yapılabilir. Onun kararı aileye bırakılıyor. Henüz ortada bebek olmadığı için bunun gibi hayati bir hastalıktan çocuğu korumak, yüzde yüz bu geni ayıklamak mümkün.
* Çocukluk döneminde bu riski genetik testlerle belirleyip önlem alınabilir mi?
Genetik olarak yapılan erken 'polimorfizim analizleri' bu işe yarıyor. Bir tüp kan alınarak burada yapılan analizlerle kansere, özellikle de meme kanserine yatkınlığı belirleniyor. Eğer böyle bir yatkınlık varsa tarama yöntemleri çok daha erken yaşlarda başlatılıyor, ilaçlı tedavi uygulanıyor ve menopozda alacağı hormonlar ona göre ayarlanabiliyor.
ESRA TÜZÜN
|
