4 milyar doları bulan cirosuyla özellikle Türkiye'de ve yurtdışında yaptığı Coca-Cola şişeleme fabrikalarıyla atağa kalkan Anadolu Endüstri Holding'in Başkanı Tuncay Özilhan, "Kuzey Irak Türkiye'nin bir kolu. Biz yerel ortakla fabrika yapıyoruz. Dışişleri de bizi destekliyor" dedi.
Tuncay Özilhan tanıdığım en nazik işadamlarından biri. TÜSİAD'a başkanlık ettiği dönemde ne zaman bir gelişme olsa, anında cep telefonundan Özilhan'ı çevirir, yorumunu alırdım. Çok ama çok meşgul olsa dahi hiçbir zaman 'sonra konuşalım mı' deyip telefonu kapatmadı. TÜSİ- AD Başkanı iken hükümetle çıkan tartışmalarda en sakin ve olgun haliyle kendinden emin görüşlerini dile getirmekten de çekinmedi. Özilhan, iş dünyasında birinci nesilden aldığı bayrağı daha da ileriye götürme başarısını gösteren nadir ikinci kuşaklardan biri. 'Şimdilik böyle bir planım yok' dese de önümüzdeki yıl Özilhan'ı Beşiktaş Başkanı olarak görürseniz sakın şaşırmayın.
*
Bir Türk şirketi olarak, Anadolu Endüstri Holding, özellikle Rusya'da Efes'le ve yarattığı yerel markayla giderek güçleniyor. Rusya'da daha ne kadar büyürsünüz? 1990'lı yılların başında yurtdışında büyüme kararı vermiştik. Türkiye'nin temposu belliydi. Rusya'yı biliyorduk, ihracat yaptığımız bir ülkeydi. 1996'da girdik ülkeye ve fabrikanın temelini attık. 1998'de tam krizin ortasında yatırımın yarısı bitmiş. İnşaat başlamış, makine siparişleri verilmişti. Rusya krizi ağustosta patladı. Ben eylül ayında gittim. Ortalık bir felaket. Neredeyse gözlerimden yaş geldi, ne yapacağız burada diye. Artık ok yaydan çıkmıştı. Tam gaz devam ettik. İyi ki devam etmişiz. Rusya'nın yönü değişti. Kısa zamanda ülke toparlanmaya başladı ve bizim işimiz çok gelişti. Tam kapasite bira üretmeye çalıştık. İhtiyar değirmenci demek olan Stary Menlik. Çok tuttu ve Rusya'nın markası haline geldi. Kriz sırasında çıkınca, bunalmış Ruslar'ın en sevdiği marka oldu. Bu yılbaşında gittik, Rusya'nın 7'nci büyük grubunu satın aldık. Onunla beraber dördüncü durumdayız ama üçüncülüğe de pazarda çok yakınız.
* Şimdiye kadar Rusya'ya ne kadar yatırım yapmışsınızdır? 700 milyon dolar yatırım yaptık. Ciromuz da 600 milyon doları geçecek bu yıl. Kapasitemiz 2 milyar litre.
* Coca-Cola şişelemede yurtdışında hangi ülkelerde fabrikalarınız var? Kazakistan, Kırgızistan, Azerbaycan, Türkmenistan ve Ürdün'de var. Ayrıca Ortadoğu'da gelişeceğimiz ülkeler var.
* Ortadoğu'daki savaş sizi etkiliyor olmalı? Etkiliyor. Mesela Irak'ta fabrika kuracağız, bekliyoruz. Kuzey Irak'ta kurmak için faaliyete geçtik.
* Niye Kuzey Irak? Oraya önemli bir ihracat yapıyoruz. Kuzey Irak'ın toplam şişeleme hakkı bizde. Bunların içinde en sakin, problemsiz ve güvenliğin olduğu yer Kuzey Irak. Yerel bir ortakla başladık. Tahmin ediyorum, bir yıl sonra üretime geçeceğiz. Türkler orada çok aktif. Havaalanı yapılıyor Erbil'e. Türkler yapıyor. Satılan malın yüzde 85'i Türk malı. Orası Türkiye'nin bir kolu gibi. Türklerin Kuzey Irak'ta liderlik yapması lazım. Bunu Dışişleri'ne de söyledim. Hepsi de bizim girişimizi destekliyor. Türkler'in aktif olmasını Ankara da istiyor. Önemli teşvikler de var. Kuzey Irak, Türkiye'nin arka bahçesi. Nasıl ki Polonya Almanya'nın arka bahçesiydi, öyle.
* Yazıcı ve Özilhan Ailesi'nin birlikteliği sanıyorum 50 yılı geçti. Yönetimde hiç 'ben' kavgası yaşanmıyor mu? Çok uzun yıllardır birlikte çalışıyor iki aile. Hiçbir zaman yönetim kavgası olmadı. Babalarımız hâlâ işlerinin başında. Aile temsilcileri yönetim kurulunda. Ben kendimi bir hissedardan ziyade profesyonel yönetici olarak görüyorum.
* Sizden sonraki kuşaktan umutlu musunuz? Aile şirketlerinin bilirsiniz en büyük sorunu devamlılık... En çok dikkat ettiğimiz konu bu. Aile şirketindeki mücadeleler biraz da yeni nesil devreye girince oluyor. Benim çocuğum, senin çocuğun başlıyor. Bizde ailede üçüncü kuşak yöneticiliğe aday 12 kişi var. Onlar için özel bir eğitim programı uygulanıyor. İki yıl sürüyor. Bu programa dışarıdan gelen iyi eğitimli gençler de katılıyor. Hiçbir ayrım yok. Ne torpil ne de ricanın yeri var burada. Onlara, kendinizi burada ortakların çocukları olarak görürseniz kaybedersiniz diyorum hep. Bu programa girip devam edenlerden biri mesela, şu anda Kazakistan'daki Coca- Cola'nın Genel Müdürü Yazıcı Ailesi'nin bir kadın mensubu: Meltem Metin Yazıcı. Meltem hak ettiği için orada. Birinci sınıf genel müdürlük yapıyor. Coca-Cola'yı alıp nereden nereye getirdi.
* Banka sizin için kadar önemli? Biz Alternatif Bank'ı 10 yıl kadar önce satın aldık. Finans sektörünün önemini düşününce bizim için göz bebeği. Bankamızı gözbebeği gibi tutuyoruz. Pamuklar içinde büyütmeye çalışıyoruz yani.
* Finans sektöründe kalmayı düşünüyor musunuz? Kalacağız. Kapımızı çalanlar oluyor. Flört dönemi denir ya, gelen gidenle sohbet ediyoruz. Herhangi ciddi bir şeye girişmedik. Ama kimyamızın tutacağı, yönetim felsefelerinde uyuşacağımız bir grup olursa ortak olarak alabiliriz. Ortaklık yapıp, büyütmek geliştirmek niyetindeyiz. 'Para alalım, çıkalım' diye bakmıyoruz. İcabında para koyalım, büyütelim diyoruz. .
* Honda yatırımından tamamen çıktığınız için hiç pişmanlık duydunuz mu? Pişmanlık demeyeyim de tabii çok istediğimiz bir projeydi. Honda önemli bir markaydı ve onu Türkiye'de üretime ikna etmek çabamızdı, bunu yaptık. Devam etseydi, memnun olurdum. Arsayı arkadaşlarım metrekare metrekare toparladı. Dolayısıyla düşününce o açıdan bir nostaljik durumu var. Ama kısmet olmadıysa olmamıştır. Verdik hissemizi, aldık paramızı. Yolumuza devam ediyoruz.
