|
 |
 |
 |
  |
|
Böbrek naklinde kan uyumu bile aranmıyor
Doku uyuşmazlığı olmadan yapılan organ naklinde rekor kıran Akdeniz Üniversitesi, devrim niteliğinde bir ilke imza atıyor. Kan uyuşmazlığı olmadan da artık böbrek nakli yapılacak. Böylece yıllarca uygun böbrek bekleyen yüzlerce hasta hayata yeniden başlayacak...
Akdeniz Üniversitesi Organ Nakli Merkezi Müdürü Prof. Dr. Alper Demirbaş, böbrek naklindeki son gelişmeleri anlattı:
* Kan uyuşmazlığı olmadan böbrek nakli yapılacak mı?
Kan uyuşmazlığı olmayan böbrek nakillerine 1989 yılında ilk olarak Japonya'da başlandı. 2001 yılı sonuna kadar Japonya'da 55 merkez kan grubu uyumsuz böbrek nakli yaptı. 19892001 yılı sonu arasında yapılan böbrek nakillerinin yüzde 10'u kan grubu uyumsuz nakiller. Sonuçları, erken dönemde, kan grubu uyumlu nakillerinden daha kötü çıkmış. Ancak uzun dönemli, yani 10 yıllık sonuçlar, kan grubu uyumu olan ve olmayan böbrek nakilleri arasında Japonya'da bir fark olmadığını göstermiş. Erken dönemde ret atağı oranları, kan grubu uyumu olanlara göre daha yüksek. Ama bu ret atağı, böbreğin kaybedilmesi anlamına gelmiyor. Bu sorun tedavi edilebiliyor. Ve Japonya'da bu yöntem giderek artan oranda kullanılmaya devam ediliyor.
* Neden kan grubu uyumsuz nakil yapılıyor?
Çünkü Japonya'da dini inanışlar nedeniyle kadavra organ bağışı yok denecek kadar az. Japonya'da temel organ kaynağı canlı vericiler. Ve yine Japonya'nın 120 milyonluk nüfusunda, diyalize giren böbrek hastalarının sayısı 219 bin 180. Bu nedenle Japonlar organ kaynağı aramaya başlayıp bu yönde öncülük yaptılar.
* Türkiye'de durum ne?
Türkiye'de bu yılın sonuna kadar n5 bin böbrek hastası olacağını tahmin ediyoruz. Buna karşılık Türkiye'de geçtiğimiz yıl yapılan kadavra vericili böbrek nakli sayısı yalnızca 275! Ondan önceki sene, yani 200n yılında, 2n3 kişiye kadavradan böbrek nakli yapıldı. 2003 yılında 177, 2002 yılında 189, 2001 yılında 162 ve 2000 yılında 192 böbrek hastasının hayatı kadavradan nakille kurtuldu. Yılda her yıl 6 bin böbrek hastası tespit edildiğini düşünürsek; kadavra verici oranının Türkiye'de ne kadar düşük olduğunu rahatça görürüz.
* Bu karamsar tablo karşısında ne yapmak gerekiyor?
Sınırlarımızı zorlamak zorundayız. Biz, Akdeniz Üniversitesi'nde Türkiye'nin sınırlarını zorluyoruz. Biz de Japonya ile aynı durumda olduğumuz için bu yönteme başvurmak zorundayız. Son beş yıldır kadavra böbrek naklindeki artış, ihtiyacı karşılamaktan uzak ve yakın gelecekte karşılayacak gibi görünmüyor. Kaldı ki dünyada en çok kadavra böbrek naklinin yapıldığı ABD'de de bu yöntem uygulanıyor. Böbrek hastalarına böbrek nakli yapmak için tüm sınırlar dünyada zorlanıyor. Türkiye'de de artık bu uygulamaları yaşama geçirmek zorundayız.
* Kan uyumu olmadan böbrek nakli yapılabilmesi; bugüne kadar yapılamayan hangi nakilleri mümkün kılacak?
Canlı vericili böbrek naklinden bahsediyoruz. Ailesinde kan grubu uyumu olmadığı için nakil yapılamayan pek çok hastamız var.
* Yasalarımız buna izin veriyor mu?
Yasal olarak kan grubu kısıtlılığı yoktur. Bizim yasalarımızda; hastanın kendisinin n'üncü dereceye kadar akrabalara kuzenler giriyor ya da evliyse eşiyle eşinin dördüncü dereceye kadar akrabaları yani hasımları canlı vericili böbrek bağışında bulunabilirler. Aralarında akrabalık bağı olmayan alıcı ve vericiler; organ nakli ekibinin tamamen dışında oluşturulan hastanelerin etik kurullarında, aralarında ekonomik ilişki olmadığına dair onay alırlarsa nakil yapılabiliyor. Yasanın ve yönetmeliklerin söylediği bu. Bunun dışında kan grubu ya da doku grubu uyumsuzluğuna dair bir kısıtlama yok. Kanuna göre, yalnızca organ alımı ve satımı, yani ticareti yasak.
* Ne zaman başlayacaksınız?
Alt yapımız tamam. Eylül ayında başlamayı düşünüyoruz. Bu yöntemin en fazla uygulandığı Tokyo Women Üniversitesi'ne eylül ayının ortalarında gidip, uygulamaları yerinde inceleyip daha sonra başlayacağız.
* Bu durumda böbrek nakli yapılamayacak ve verici olmayacak kimse kalmayacak mı?
Canlı vericide yapılamama kriterleri; vericide yüksek tansiyon, şeker hastalığı, verem, kanser gibi hastalıkların olması. Bu durumlarda verici olamayacağını söylüyoruz. Bu hastalıkları olmayan bir kişinin verici olması gerekiyor. Verici adaylarının yaklaşık 50 testle tüm vücudunu değerlendiriyoruz. Ve bu testler sonunda bir sorun çıkmazsa o zaman 'böbrek bağışı yapabilir' diyoruz. Bunun dışında doku uyumu ve yaş gibi sınırları kaldırdık. Bugün 76 yaşındaki anneden oğluna böbrek nakli yaptık. Doku uyumu bizim için bir sorun değil. Ve artık kan grubu bariyerini de aşmaya çalışıyoruz.
* Avrupa'da bunu uygulayan merkezler var mı?
Avrupa'da biz ilk olacağız. Ama Amerika'da Mayo Clinik'te ve Mineseto Üniversitesi'nde yapılıyor. Fakat temel olarak bu yöntemi tıp literatürüne sokan, Japon merkezleridir.
* Listelerinizde kaç hasta bu yöntemden yararlanacak?
Bizim bekleme listemizde 2 bin 200 hasta var. Biz de organ nakillerinin yüzde 10'unu bu şekilde yapabiliriz. Organ nakli yapılacak hasta sayısının, kabaca minimum yüzde 10 artıracağını düşünüyoruz. Türkiye'de 800 civarında böbrek nakli yapıldı ama yapılması gereken 3 bin 500 nakil var! 800 böbrek naklinin 250'sini biz yaptık. Canlı vericili böbrek naklini haftada 4 tane yapıyoruz.
* Kan uyumsuz nakil yapılacak hastalarınız belli mi?
Şu anda karı koca olan üç çift var aday. Onlar arasında deneyeceğiz. Amacımız; tıbbi bir engeli olmayan böbrek hastalarına böbrek nakli yapmak. Şuna inanıyoruz ki; böbrek yetmezliğinin temel tedavisi böbrek naklidir, diyaliz değil. Ameliyat olabilecek her böbrek hastasının, böbrek nakli olması gerektiğini düşünüyoruz. Önemli olan ameliyat tekniği değil, ameliyat öncesi ve sonrasında uygulanacak tedavi yöntemleri.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
