|
Neden zenginlik yaratamıyoruz?
Hafta sonu Prof. Dr. Bingür Sönmez'in öncülüğünde yapılan "Sarıkamış Şehitleri Anıtı" nın açılışına katılmak için Kars'taydım.
Hem törenlere katılacak hem de yıllar sonra doğduğum toprakları gezecektim. Yanımda eşim ve çocuklarım da vardı.
Onlar çocukluğumun "büyülü şehri" Kars'ı ilk kez görecek ve benim anlatımlarımla kıyaslayacaklardı.
Şehir içine ulaştığımızda ilk tepkileri, "Güzel ama yoksul bir şehir" oldu... Gerçekten çocukluğumun Kars'ı güzel bir şehirdi.
Ama şimdi o güzelliğinden ne yazık ki eser yok. Sadece Rusların yaptığı tarihi yapılar dikkat çekiyor.
En büyük hayal kırıklığını ise eski adı Cala olan doğduğum köy Esenkent'te yaşadım.
Yıllar önce bıraktığım köyün görüntüsü inanılmazdı. Hayalimdeki o güzelim eski evler yıkılmış, yerine daha ilkel ve çirkinleri yapılmış. Köyün içinde neredeyse otomobille dolaşacak yol bile yok. Evlerin çatısında veya duvar diplerinde çanak antenler olmasa 21. yüzyılda olduğumuz bile anlaşılmayacak.
İçim acıdı. Köyden dönerken yol boyunca hep şu sorunun cevabını aradım.
"Bu topraklar neden zenginlik yaratamıyor?"
Hatta elindeki zenginliği bile doğru dürüst değerlendiremiyor. Bu açıdan en tipik örnek Ani Harabeleri. Çocukluğumda turistlerin çok rağbet ettiği Ani Harabeleri hala "harabe" durumunda. Giriş bölümü restore edilmiş olsa da asıl tarihi eserlerin olduğu alanlarda hiçbir düzenleme yok. Orayı gezerken birçok insan aynı tespiti yaptı: "Buralar özel sektöre verilse bölge kalkınır." Aynı gün Kültür Bakanı Atilla Koç da oradaydı. Ani'de düzenlenen kokteyle katıldı.
Kokteyle katılanlara "Kültür Bakanı bölgeyle ilgili yeni bir şey söyledi mi?" diye sordum. Cevabı bizi gezdiren Karslı şoför verdi: "Geçen sene de geldi. Çok şey söyledi ama gidiş o gidiş." Bölgede hayvancılık ve tarımın durumu da kötü. Sulama yok, üretim düşük, verimlilik sıfır noktasında. İhmal edilmişliği Kars'tan Erzurum'a, her yanda görmek mümkün. Sonucu da hayata yansıyor.
İşsizlik, yoksulluk ve toplumsal gerilim.
Bu yoksulluğun sorumlusu kim?
Yüz elli yıl önce Ruslar, Baltık mimarisiyle o topraklara muhteşem binalar inşa ederken, yüzlerce mandırada kaşar peyniri, gravyer üretirken biz nasıl oluyor da hiçbir şey yapamıyoruz? Bir toplum, bu kadar yoksul kalmayı nasıl başarabiliyor?
Bunun sorumlusu o topraklarda doğan ve yaşayan bizler miyiz, yoksa zenginlik üretmeye engel olan bizi yöneten zihniyet mi? Son 3040 yılda Kars'ta olanlara bir bakın... Tarih 1970. Kars'ta Ortadoğu'nun en büyük Süt Fabrikası, Et Kombinası, Çimento, Şeker ve Un Fabrikası vardı. Yüzlerce insan bu fabrikalarda çalışıyordu.
Peki şimdi durum ne?
İtalyanların sahibi olduğu Çimento Fabrikası ve Karslı iş adamı Turan Çelik'in özelleştirmeden aldığı ve zor yürüttüğü Et Kombinası dışında hiçbir fabrika yok. Benzer bir gerçek Sarıkamış'ta da yaşanıyor.
Geçen yıl Halis Toprak'ın kayak merkezinde açtığı otel dışında hiçbir yatırım yok. Yine geçen yıl 360 kişinin çalıştığı Ayakkabı Fabrikası özelleştirildi. Şimdi sadece 40 kişi çalışıyor. Sarıkamışlılara göre o fabrika da yakında kapanacak. Muhteşem bir ormana sahip Sarıkamış'ta ne kereste ne de sunta fabrikası var.
Neden?.. Cevabını kimse bilmiyor. Biz oradayken Başbakan Tayyip Erdoğan da Kars'taydı. Sarıkamış Belediye Başkanı İlhan Özbilen Başbakan'a ulaşmak için çırpınıyordu.
Derdi neymiş biliyor musunuz? Sarıkamış'a su getirmek. Daha vahim olanını belediye başkanı anlatıyor: "Önceki belediye döneminde su boruları ve arıtma tesisi için 18 trilyon harcandı. Şimdi hepsi patlıyor. Asbest borular döşenmiş. İhtiyacın üzerinde bir arıtma tesisi var ama su yok. Başbakanımıza bunları anlattım." Türkiye'nin en doğusundaki manzara bu. Nüfusumuzun yüzde 35'i hala köylerde yaşıyor. Türkiye'deki siyasi irade toplumsal sıçramayı yaratacak zenginleşme ve şehirleşme sürecini ne yazık ki yönetemedi.
Bizler de bu kadere boyun eğdik. Yıllar sonra gördüklerim sanıyorum bu boyun eğmişliğin bir bedeli.
Başka izahı var mı?
|
