Boru hattında kabarık fatura

Enerji Bakanı Hilmi Güler'in, ustaca sürdürdüğü "diplomasiyi" izlemekte yarar var. Bu sıralar nükleer santral gündemde ama Türkiye'yi enerji koridoruna dönüştüren boru hatları da stratejik önemde. Güncel tartışmalar, Samsun-Ceyhan arasında inşa edilecek petrol boru hattında düğümlense de asrın enerji projesi "Bakü-Tiflis-Ceyhan" Boru Hattı'na (BTC) da bakmakta yarar var. Samsun-Ceyhan işini, İtalyan ENİ'nin yanında Çalık Grubu üstlenebilir. Bu ikili, boru hattını yapmayı, petrolle doldurmayı ve pazarlamayı taahhüt ediyor.
Gelin görün ki boru hattı işi çok çetrefilli. Örnek mi? İşte, BTC. Bu proje Türkiye'ye pahalıya malolacak. Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu'nun (YDK), BOTAŞ'ın 2004 yılı hesaplarını incelediği raporunda, "Bakü-Tiflis-Ceyhan"ın gecikeceği, yapım maliyetinin artacağı mesajı dikkati çekiyor.

Gerçek maliyet ne?
YDK uzmanları, 1 milyar 350 milyon dolara mal olması gereken BTC'nin nihai faturası için şu farklı tahminleri sundu:
"Proje tamamlandığında toplam harcamanın ne kadar olacağı kesin olarak söylenememektedir. Ekim 2005 itibariyle BTC Direktörlüğü'nün tahmini 1.663 milyar dolar, bağımsız mühendislik şirketinin tahmini 1.7 milyar dolardır. Müteahhit şirketlerle talepleri konusunda uygun anlaşma sağlanamazsa bu miktar, kolaylıkla 1.7 milyar doların üstüne çıkabilecek veya 1.8 milyar dolara ulaşabilecektir. 2005 yılı Kasım ayı sonunda BTC Projesi için yapılan toplam harcama 1.561 milyar dolardır. Proje bütçesi o tarihte 160 milyon dolar aşılmıştır!"

Garanti verildi
YDK, BTC'de maliyeti arttıran nedenleri de şöyle açıkladı:
"Projenin yürütülüş şekli, mühendislik, satın alma, boru yapımı, istasyonlar ve terminal kurulmasının aşırı bölünmesi bütçenin artmasına ve tahmin edilen değerin üzerine çıkmasına neden olmuştur. Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti'nin 300 milyon dolarlık garanti vermiş olması, harcamalarda bir rahatlık sağlamıştır. Ancak müteahhitlerin ek işlere bağlı son taleplerinin değeri ile daha önce imzalanan anlaşmalardaki değerler orantılı değildir. Son taleplerin yüksekliği, 300 milyon dolarlık garantinin kullanılmasına yöneliktir."
YDK'nın BOTAŞ Raporu'nda, BTC'nin tamamlanma takvimindeki sarkmaya da değinildi ve şu uyarıda bulunuldu:
"Hampetrolün gecikmeli olarak Gürcistan sınırında teslim edilmesi sonucu, BOTAŞ'ın süre uzatımı talebi olmuştur. İşletmeye alma sürenin 4 ayda tamamlanması konusunda görüş birliğine varılmış ancak geçici kabul tarihlerinde anlaşma sağlanamamıştır. Proje, en erken Mart 2006'da, kış şartları da dikkate alındığında Mayıs 2006'da tamamlanabilecektir."